بررسی امکان اقامه برهان اخلاقی بر خداشناسی

در فلسفه اخلاق معاصر، بررسی ماهیت قضایای اخلاقی ومنشا صدور آنها از مباحث عمده و مهم می‏باشد. در برخی مکاتب و نظریه‏های فلسفه اخلاق، واقعیتی ورای احکام اخلاقی، یعنی صادرکننده نخستین احکام و اوامر اخلاقی و مرجع آنها، مورد جستجو قرار می‏گیرد. از طرف دیگر، احکام اخلاقی و اخلاق انسانی، از مباحث مطرح در فلسفه دین نیز هست؛ به ویژه آنکه بسیاری از متدینان دین خود را بر اخلاق استوار کرده‏اند و وجود اخلاق را نشانه‏ای از وجود خدا می‏بینند؛ و به همین سان، متکلمان و دین‏پژوهان نیز به اخلاق و احکام اخلاقی رویکردی خداشناسانه دارند. دراین مقاله، ضمن اشاره به نقطه مشترک مباحث فلسفه اخلاق و فلسفه دین در خصوص منشا اخلاق، پاره‏ای از مهمترین نظریه‏ها و دیدگاهها در فسلفه اخلاق از این منظر مورد بحث واقع شده است که آیا می‏توان در آنها رویکردی خداشناسانه دید؛ به بیان دیگر، آیا در این نظریه‏ها پیش فرض باور به خدا، هرچند به طور ناخواسته، وجود دارد یا نه. در تحلیل نهایی، اشاره می‏شود که پایه بسیاری از نقدها در این رویکرد خداشناسانه به اخلاق، دغدغه استقلال اخلاق از خداشناسی است؛ و این در حالی است که نه استقلال اخلاق ضرورتاً نافی رابطه آن دو با یکدیگر است و نه می‏توان به نحو اخلاقی از استقلال اخلاق سخن گفت. بنابراین چون انتخابِ اخلاق، حوزه یک عمل اخلاقی نیست، پس اخلاق مستقل را نیز می‏توان با رویکرد خداشناسانه جمع کرد و این، بر استقلال اخلاق خدشه‏ای وارد نمی‏کند