مبانی فلسفی- کلامی حقوق بشر در ادیان1

نگارنده مقاله بر این عقیده است که مکاتب و نظام‏های عقیدتی و ادیان الهی، علی‏رغم آن‏که به لحاظ بنیانی و تیوریک حیطه مباحث مربوط به انسان را به گونه‏ای طرح‏کرده‏اند که حقوق انسان‏بماهوانسان را مد نظر قرار می‏دهد، اما پیروان این ادیان به هنگام عمل، راهی را در پیش گرفته‏اند که گاه در جهت کاملاً مغایر با آنچه صاحبان اصلی آن مکاتب بیان داشته‏اند نتیجه می‏دهد. آنان عقاید و علقه‏های دینی خود را به جای آن که در جهت تامین حقوق همنوعان به کار گیرند، دستاویزی قرار داده‏اند تا حقوق انسان‏های دیگر را پایمال نمایند و هرگونه تبعیض، حق‏کشی، نسل‏کشی و... را به نام دین علیه آن‏ها روا دارند؛ چنان‏که علیرغم همه زحماتی که بانیان این ادیان برخود هموار کرده‏اند، پس از وفات آنان، پیروانشان به راهی می‏روند که به جایی بس دورتر از آنچه این آیین‏ها به خاطر آن ظهور کرده‏اند منتهی می‏شود. جامعه اسلامی نیز مانند دیگر ملل، پس از وفات پیامبر بزرگ اسلام )ص( دچار تنگ‏نظری مذهبی و ملی شده اما گسترش و عمق تعالیم اسلام در این زمینه از بروز افراطکاری‏های دیگر ملل جلوگیری کرده است. نظر به این امر، نوشتار حاضر ضمن بررسی بینش این مکاتب در مورد انسان و کرامات - الهی او و آشکارساختن این که همه این ادیان درباره انسان نظری والا ابراز داشته‏اند، راههای تقریب بنیان‏های عقیدتی در دنیای حاضر را در بطن متون این مکاتب جستجومی‏کند.