مقایسه دیدگاه ابن‌سینا و ملاصدرا در تبیین موضوع فلسفه و رابطه آن با مسایل فلسفی

نظر به اینکه علم بودن یک علم مرهون انسجام مسایل و انسجام مسایل در گرو عاملی وحدت آفرین است؛ اغلب حکما این عامل وحدت-آفرین را موضوع علم می‌خوانند. پرسش اصلی مقاله حاضر تبیین رابطه موضوع و مسایل فلسفی طبق دیدگاه ابن سینا و ملاصدراست. چنان که در منطق آمده، موضوع هر علم چیزی است که در آن علم از عوارض ذاتی آن بحث می‌شود؛ به‌تعبیر دیگر محمولات هرعلم و مسایل آن از عوارض ذاتی آن است، لذا بین موضوع هر علم و مسایل آن رابطه تنگاتنگی برقرار است. طبق دیدگاه ابن‌سینا و ملاصدرا، موضوع فلسفه - در مقام تعریف- «موجود بما هو موجود» است و مسایل آن نیز از عوارض ذاتی وجودند، اما تطبیق قواعد منطقی علم‌شناسی بر همه آنچه به عنوان مسایل فلسفی مطرح است، بسیار چالش برانگیز است؛ چرا که در مقام تعریف، مسایل فلسفه باید از عوارض ذاتی «موجود بما هو موجود» باشند، اما در مقام تحقق به مشکل برخورده و به نظر می‌رسد در برخی از مسایل فلسفی این نکته رعایت نشده است؛ لذا شکافی میان مقام تعریف و مقام تحقق فلسفه، به وجود می‌آید که باید برای پر کردن این شکاف و رسیدن به فهمی دقیق از موضوع فلسفه و مسایل مطرح شده در آن و چگونگی هماهنگی میان موضوع و مسایل آن تلاش هایی انجام شود.