ارزیابی نگاه حداقلی به زن در عبارات ملاصدرا

امروزه مسئله زن و جایگاه هستی شناختی او، یکی از مباحث مطرح در حوزه اندیشه و علوم اجتماعی است. این مسئله نوظهور اگرچه در اندیشه متفکران چند سده گذشته از جمله ملاصدرا، مسبوق به سابقه نیست، اما عبارات اندک و موجزی از برخی اندیشمندان وجود دارد که با تکیه بر آن‌ها می‌توان به «ارزش انسانی زن» نزد ایشان پِی برد. در فلسفه صدرالمتالهین افزون بر برخی از عبارات (چهارده عبارت) درباره زنان، مبانی فلسفی وی نیز می‌تواند در خصوص دیدگاه ملاصدرا کمک کننده باشد. پژوهش حاضر که به روش توصیفی – تحلیلی نگاشته شده، می‌کوشد بدین پرسش که «آیا ملاصدرا نسبت به جایگاه انسانی زن، نگاهی حداقلی داشته است؟» پاسخ دهد. حاصل تلاش‌های صورت گرفته بر اساس دو نحوه بررسی عبارت محور و مبنا محور، آن است که عباراتی که از صدرالمتالهین در انتساب نقصان عقل به زن وجود دارد، نه معنایی که عُرف از قصور عقل می‌فهمد را دارد و نه به جنس زن  اختصاص دارد بلکه عبارات مزبور بیان‌گر مرتبه‌ای از مراتب انسان، خواه زن و خواه مرد است؛ مبانی فلسفی او نیز به‌طور مطلق جنسیت‌پذیری نفس را نفی و به این ترتیب برابری هویت انسانی زن و مرد را اثبات می‌کند، همچنین در اثنای این پژوهش به چند اشکال احتمالی و پاسخ آن‌ها، پیرامون عدم جنسیت پذیری نفس اشاره شده است.

evaluating the minimalistic view of women from mulla sadra’s perspective

today, the issue of women and their ontological position is one of the topics discussed in the field of thought and social sciences. although this newly emerging issue is not unprecedented in the ideas expressed by the thinkers of the past few centuries, including mulla sadra, there are few concise statements by some thinkers on which one can rely to understand the human value of women from their perspective. in mulla sadra’s philosophy, in addition to some statements (fourteen statements) made about women, his philosophical foundations can also be helpful in inferring his view of women status. the present study, through the use of a descriptiveanalytical method, tries to answer the question whether mulla sadra has a minimalistic view of the human position of women. to answer this question, relying on a textbased and a principlebased approach, we conclude that mulla sadra’s statements attributing intellectual defect to women neither have the meaning that the society infers from this concept, nor is this meaning attributable specifically to women. to mulla sadra, the concept is a level of human being attributable to both males and females. his philosophical foundations manifest the absolute rejection of genderbased nature of the self which can be proof of the equality of human identity among men and women. the paper also refers to several alternative positions taken toward genderbased self and their answers to this question.