اهمیت تاریخی و فلسفی دانشنامه‌ علایی و بی‌جایگاهی آن در ابن‌سیناپژوهی معاصر با نگاهی به واپسین چاپ آن

اهمیت فلسفی و تاریخی دانشنامه‌ علایی به طرز خرسندکننده‌ای روشن نشده است. در این نوشته می‌کوشم که از برخی ویژگی‌های فلسفی، ساختاری و تاریخی دانشنامه و جایگاه آن در میان نوشته‌های ابن‌سینا سخن بگویم. این پرسش را مطرح خواهم کرد که چرا دانشنامه از نظر درونمایه‌ فلسفی هم نوشته‌ای مهم است. در این راستا، ناگزیر به جایگاه تاریخی دانشنامه اشاره خواهم کرد و خاطر نشان می‌کنم که می‌توان از آن به عنوان سنجه‌ای برای شناخت گسترش‌اندیشه‌های او استفاده کرد. همچنین با پرداختن  به اهمیت آموزشی دانشنامه به عنوان نوشتاری جامع در فلسفه‌ سینوی، بر ابن‌سینا پژوهان به دلیل کم‌توجهی به این نوشتار ارجمند خرده می‌گیرم. خواهم گفت که این کم توجهی در واپسین چاپ دانشنامه‌ علایی بازتاب یافته است. چرا که چاپ تازه‌ دانشنامه‌ از سوی انتشارات مولی مشوب به خطایی نابخشودنی است. بغرنجی این خطا را با تکیه بر دیدگاه ابن‌سینا پیرامون نظریه‌ دانش و آموزش (تعلیم) مستدل می‌کنم. این خطا را شاهدی می‌گیرم بر اینکه دانشنامه چنان که باید مورد پژوهش و مطالعه قرار نگرفته است و جایی در ابن‌سیناپژوهی معاصر نداشته است. نشان خواهم داد که ویراست تازه اثری‌ است ناکام، که از نظر فلسفی مهم‌ترین نوآوری تعلیمی و ساختاری ابن‌سینا را ضایع کرده است. ادعا می‌کنم که دانشنامه همچنان نیازمند است به ویراستی انتقادی، با بهره‌گیری از دانش نسخه‌شناسی و بر اساس نسخه‌های بیشتر

The Historical and Philosophical Significance of Avicenna’s Dānešnāmeh-ye ʿAlāyī and its position in the Contemporary Avicenna Scholarship

I examine the philosophical and historical merits of Avicenna’s Dānešnāmehye ʿAlāyī. With this aim, I briefly discuss the structural characteristics of the Dānešnāmeh and situate it within Avicenna’s oeuvre in respect to his other summae. I argue that in the Dānešnāmeh Avicenna takes serious steps towards the ideal order and pedagogical sequence of the philosophical sciences, the foundation of which he has laid in the Kitāb alŠifāʾ. For supporting this claim, I concentrate on Dānešnāmeh’s expositions of the two doctrines of the categories and body and show how the development of Avicenna’s views on them reaches its climax in the Dānešnāmeh. Arguing for the significance _________________________ * LudwigMaximiliansUniversität München, Μunich School of Ancient Philosophy (MUSAΦ)                   Hanif.Aminbeidokhti@campus.lmu.de                             Reception date: 99/7/24                        Acceptance date: 99/11/6   of Dānešnāmeh as a comprehensive summa and its constructive role in the postAvicennan tradition, I will draw attention to its neglect and marginalization by contemporary scholarship, and suggest reasons for this regrettable underestimation. I provide an overview of the editorial genealogy of the Dānešnāmeh, and then relying on the previous discussions, reason that Mawlā’s earnest edition of it is informed by a major structural error which has entirely ruined one of its most significant philosophical innovations, and is consequently unusable for research purposes. I conclude my piece by suggesting that the Dānešnāmeh still stands in need of a new critical edition based on sounder editing techniques, and informed by consideration of a wider range of manuscripts. If we are to gain a more comprehensive picture of the development of Avicenna’s philosophy, I urge the scholarly community to pay this work the careful attention that it deserves.