حکمت صدرایی و جنسیت انسانی: تحلیلی بر پایه برخی مبانی هستی شناختی، انسان شناختی و معرفت شناختی

هدف این مقاله بررسی مسئلة‌‌ جنسیت بر اساس هستی‌‌شناسی، انسان‌‌شناسی و معرفت‌‌شناسی ملاصدرا است. با اینکه ملاصدرا به طور مستقیم به مسئلة جنسیت نپرداخته است، ولی با بررسی برخی مولفه‌‌های هستی‌‌شناسی، انسان‌‌شناسی و معرفت‌‌شناسی او می‌‌‌‌توان بر برخی از لایه‌‌های پنهان اندیشة‌‌ این حکیم در این زمینه پرتو افکند. انسان همانند دیگر موجودات سیر جوهری دارد و از نازل‌‌ترین مرتبه تا به فعلیت تام قوا ادامه پیدا می‌‌‌‌کند. در این تبدیل و تبدل جوهری زنانگی و مردانگی متصور نیست. بر مبنای انسان‌‌شناختی جنسیت در هویت و حقیقت انسان سهمی نداشته و این ویژگی‌‌ها و تمایزات اموری عارضی است. در بخش معرفت‌‌شناختی به عقیدة‌‌ ملاصدرا انسان‌‌ها از نظر برخورداری از معرفت در یک مرتبه نیستند بلکه هر کسی از درجه‌‌ای از شناخت برخوردار است. اما تفاوت درجات معرفت را به تفاوت در مرتبة‌‌ وجودی اشخاص بر می‌‌‌‌گرداند نه جنسیت آنها. در واقع زنانگی و مردانگی از ویژگی‌‌های نفس نباتی و بدن است، همان‌‌گونه که نباتات و حیوانات نیز چنین اوصافی دارند.