نقش واسطه‌ای خودکارآمدی و ناامیدی در رابطه میان جو عاطفی خانواده با بی‌حوصلگی نوجوانان دختر

شواهد نشان می دهد جو عاطفی خانواده بر بی ‌حوصلگی در دورۀ نوجوانی اثرگذار است. هرچند در پژوهشهای پیشین رابطه میان جو عاطفی خانواده و بی ‌حوصلگی مورد بررسی قرار گرفته است، اما درباره سازو کارهای زیربنایی این رابطه مطالعات اندکی وجود دارد. از این رو، پژوهش حاضر با هدف تعیین نقش واسطه‌ای خودکارآمدی و ناامیدی در رابطه میان جو عاطفی خانواده و بی‌حوصلگی نوجوانان انجام شده است. روش پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش دانش‌آموزان دختر دورۀ اول متوسطه منطقه 11 تهران در سال تحصیلی 99-1398 بود که از میان آنها 280 نفر با روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه ‌ای چندمرحله‌ ای انتخاب شدند. داده ‌ها با استفاده از مقیاس خودکارآمدی عمومی (شرر و همکاران، 1982)، مقیاس ناامیدی کودکان و نوجوانان (کازدین و همکاران، 1986)، پرسشنامه جو عاطفی خانواده (نودرگاه‌ فرد، 1373) و مقیاس چندبعدی حالت بی‌حوصلگی (فالمن و همکاران، 2013) گردآوری و از طریق همبستگی پیرسون و تحلیل مسیر تجزیه شدند. نتایج نشان داد که اثر مستقیم جو عاطفی خانواده بر خودکارآمدی مثبت معنادار و بر ناامیدی و بی ‌حوصلگی منفی معنادار بود. همچنین، اثر مستقیم خودکارآمدی بر بی ‌حوصلگی منفی معنادار، اما اثر مستقیم ناامیدی بر بی ‌حوصلگی معنادار نبود. همچنین، یافته ‌های پژوهش نشان دادند که خودکارآمدی در رابطه میان جو عاطفی خانواده و بی‌ حوصلگی نقشی واسطه‌ ای دارد، اما ناامیدی در رابطه میان جو عاطفی خانواده و بی ‌حوصلگی نقشی واسطه‌ ای ندارد. بر اساس یافته‌ ها، می ‌توان نتیجه گرفت خودکارآمدی از عوامل مهم اثرگذار بر بی‌حوصلگی در میان نوجوانان به‌ شمار می‌آید، بنابراین، بهبود سطح خودکارآمدی می ‌تواند روشی مطلوب برای کمک به نوجوانان در برابر مشکلات و پیشگیری از بی ‌حوصلگی باشد.

the mediating role of self-efficacy and hopelessness in the relationship between family emotional climate and boredom in female adolescents

this study was carried out to investigate the mediating role of self-efficacy and hopelessness in the relationship between family emotional climate and adolescents’ boredom. this research had a descriptive, correlational design. the statistical population of the study was comprised of all female junior high school students in tehran (district 11) in 2019-2020 school year from among whom 280 students were selected using random multi-stage cluster sampling method. the research instruments included general self-efficacy scale (sherer et al., 1982), hopelessness scale for children (kazdin et al., 1986), family emotional climate questionnaire (nodargah fard, 1994), and multidimensional state boredom scale (fahlman et al., 2013). the obtained data were analyzed using descriptive statistics, pearson correlation coefficient, and path analysis. the results indicated that family emotional climate had a significant, positive effect on self-efficacy, whereas it exerted a significant, negative effect on hopelessness and boredom. also, self-efficacy had a significant, negative effect on boredom, whereas hopelessness exerted a non-significant effect on boredom. furthermore, the results showed that self-efficacy played a mediating role in the link between family emotional climate and boredom, while hopelessness did not mediate the association between family emotional climate and boredom. based on the findings, it can be concluded that self-efficacy is an important factor affecting adolescents’ boredom. hence, enhancing self-efficacy is a proper way to help adolescents deal with everyday life problems and combat boredom.