مدل یابی ارتباطی مولفه‌های محیطی و رفتار پرخاشگرانه دانش‌آموزان در مدارس

امروزه پرخاشگری دوران نوجوانی سبب نگرانی والدین شده است زیرا مشکلات اجتماعی، روحی، رفتاری و آموزشی آینده را در پی خواهد داشت. علاوه بر عوامل ژنتیکی، خانوادگی، اقتصادی و فرهنگی یکی از عوامل موثر بر رفتار پرخاشگرانه، عوامل محیطی است. از آنجا که مدرسه نخستین مکانی است که نوجوانان تجاربی از زندگی اجتماعی را در کنار همسالان خود کسب می‌کنند، بنابراین محیط مدرسه می‌تواند نقشی موثر در سامان‌دهی رفتار تعاملی و اجتماعی، سلامت روانی و احساسی آنها داشته باشد. هدف از پژوهش حاضر توجه به مولفه‌های محیطی در طراحی معماری مدارس برای کاهش رفتارهای پرخاشگرانه دانش‌آموزان بوده است. لذا در روند پژوهش با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و اسنادی و روش تحلیل محتوا مولفه‌های موثر بر پرخاشگری در مدارس گردآوری شده است. برای تکمیل مولفه‌ها با روش دلفی و رویکرد اشباع نظری با متخصصان روانشناسی و رفتارشناسی مصاحبه شده است و در تحلیل مصاحبه‌ها به روش تحقیق زمینه‌ای با به ‌کارگیری تکنیک کدگذاری باز و سپس کدگذاری محوری و خلق پیوستارها دو سر طیف مولفه‌ها بررسی شده است. در مرحله نهایی با کدگذاری انتخابی پیوستار میان مولفه‌های محیطی و عامل پرخاشگری مورد تحلیل قرار گرفته و رابطۀ میان آنها بررسی شده است. نتایج حاکی از آن است که مولفه‌های میانجی برگرفته از مولفه‌های محیطی مانند توجه به نیازها، جذابیت و شفافیت فضایی، امنیت، انعطاف‌پذیری، کاهش تنشها، سلامت روانی، آسایش شنیداری و آرامش محیطی و مثبت‌اندیشی در کاهش رفتار پرخاشگری دانش‌آموزان موثر بوده است. در نهایت نیز مدل ارتباطی مولفه‌های محیطی و رفتار پرخاشگرانه دانش‌آموزان ارائه شده است.

Finding a Model for the Relationship between Environmental Components and Students’ Aggressive Behavior in Schools

Nowadays, adolescent aggression is a concern for parents because it will lead to future social, psychological, behavioral and educational problems. In addition to genetic, family, economic and cultural factors, one of the factors contributing to aggressive behavior is environment. Due to the fact that school is the first place where adolescents socialize with their peers, the school environment can play a significant role in organizing students rsquo; interactive and social behavior and mental and emotional health. This study set out to examine environmental components in school architectural design to reduce students #39; aggressive behavior. To this end, the components affecting aggression in schools were collected using library resources and documents and content analysis method. In order to complete the list of components, interviews with psychologists and behavioral experts were conducted through Delphi method and theoretical saturation approach. Grounded theory method was utilized in the analysis of interviews and through using open coding and then axial coding methods, both ends of the spectrum of components were studied. Finally, the spectrum of the relationships between environmental components and the aggression factor was analyzed by selective coding. The results indicated that mediator variables derived from environmental components such as attention to needs, spatial attractiveness and transparency, security, flexibility, stress reduction, mental health, auditory comfort and environmental calm, positive thinking, etc. are effective in reducing students #39; aggressive behavior. Finally, a model representing the relationship between environmental components and students #39; aggressive behavior was put forward.