مقایسه اثربخشی آموزش مقابله با استرس شغلی با شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر ادراک تعارض کار- خانواده و رضایت از زندگی بازنشستگان شاغل

مقدمه: بازنشستگی، مرحله‌ای از زندگی انسان است که بازنشستگان از دوران بازنشستگی خود، رضایت چندانی ندارند، بررسی مسائل دوران پس از بازنشستگی و نقش اشتغال مجدد آن‌ها بر میزان سلامت روانی و جسمانی‌شان، دارای اهمیت خاصی است. بنابراین، پژوهش حاضر باهدف مقایسه اثربخشی آموزش مقابله با استرس شغلی با شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر ادراک تعارض کار- خانواده و رضایت از زندگی بازنشستگان شاغل انجام گردید. روش بررسی: پژوهش حاضر، پژوهش نیمه آزمایشی سه گروهی (دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل) و سه مرحله‌ای است و جامعه آماری کلیه بازنشستگان 45 تا 65 سال شاغل عضو کانون‌های بازنشستگی شهر اصفهان در زمستان 1400 بودند که با استفاده از نمونه‌گیری در دسترس 45 نفر از آنان انتخاب و به‌صورت تصادفی در سه گروه قرار داده شدند. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه تعارض کار – خانواده (کارلسون و همکاران، 2000) و پرسشنامه رضایت از زندگی (دینر و همکاران، 1985) استفاده شد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌های پژوهش از روش تحلیل کواریانس و نرم‌افزار spss24 استفاده گردید. نتایج: نتایج نشان داد که در تعارض کار- خانواده در مرحله پس‌آزمون بین دو گروه آزمایش با گروه کنترل تفاوت معنادار (0/05>p) و در مرحله پیگیری نیز فقط بین گروه آموزش بسته مقابله با استرس با گروه کنترل تفاوت معناداری وجود دارد. در رضایت از زندگی نیز در مرحله پس‌آزمون و پیگیری بین دو گروه آزمایش با گروه کنترل تفاوت معنادار وجود دارد (0/05>p). به‌علاوه، نتایج آزمون تعقیبی بونفرنی نشان داد که میزان اثربخشی آموزش مقابله با استرس شغلی نسبت به شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بیشتر است.نتیجه‌گیری: پژوهش حاضر، حمایتی تجربی برای هردو آموزش در جهت کاهش ادراک تعارض کار- خانواده و افزایش رضایت از زندگی در بازنشستگان شاغل فراهم می‌نماید و با توجه به نتایج آزمون تعقیبی بونفرنی، آموزش مقابله با استرس شغلی توصیه می‌گردد.

comparison of the effectiveness of coping with job stress training with mindfulness-based cognitive therapy on perception of work-family conflict and life satisfaction of employed retirees

background: retirement is a stage in life in which retirees are less satisfied with their retirement. it is essential to study the issues of the post-retirement period and the role of their re-employment on mental and physical health. therefore, the present study aimed to compare the effectiveness of coping with job stress training with mindfulness-based cognitive therapy on the perception of work-family conflict and the life satisfaction of employed retirees.materials and methods: the study is quasi-experimental with three groups and three stages. the statistical population was all retirees aged 45 to 65 who were members of isfahan retirement centers in the winter of 1400. using convenience sampling, 45 persons were selected and randomly assigned to three groups. the work-family conflict (carlson et al., 2000) and the life satisfaction questionnaires (diener et al., 1985) were used to collect data. data were analyzed by analysis of covariance and spss 24 software.  results: the results showed a significant difference in the work-family conflict in the post-test stage between the experimental and control groups (p <0.05). in the follow-up stage, there is a significant difference only between the coping with job stress group and the control group. moreover, there is a significant difference in life satisfaction between the experimental and control groups in the post-test and follow-up stages (p <0.05). the results of bonferroni’s post hoc test showed that the effect of coping with job stress training is more significant than mindfulness-based cognitive therapy.conclusion: the study provides empirical support for both training to reduce work-family conflict and increase life satisfaction in employed retirees. according to bonferroni’s post hoc test results, coping with job stress training is recommended.