تعریف قضایای اولی از منظر محمدتقی مصباح یزدی

در میان فلاسفة اسلامی معاصر محمدتقی مصباح یزدی دارای نظریه‌ای در باب ماهیت قضایای اولی است. وی قائل است که قضایای اولی قضایایی‌اند که اولاً تحلیلی‌اند و ثانیاً مفاهیم تشکیل‌دهندة آن‌ها، معقولات ثانیة فلسفی‌اند. در مقالة حاضر ابتدا نظریة مصباح یزدی دربارة ماهیت قضایای اولی را شرح می‌دهیم و سپس با توجه به تعریف رایج از قضیة اولی نشان می‌دهیم که قضایای اولی‌ای وجود دارند که طبق نظریة وی اولی محسوب نمی‌شوند؛ مثال‌های اولی‌ای که ارائه خواهد شد فاقد یکی از شروطی هستند که مصباح یزدی برای قضایای اولی قرار می‌دهد. برخی از این مثال‌های اولی، حملی و برخی دیگر شرطی هستند. مثال‌های حملی با این مشکل مواجه‌اند که مفاهیم به‌کاررفته در آن‌ها، معقولات ثانیة فلسفی نیستند و مثال‌های شرطی با این مشکل مواجه‌اند که نه اجزای آن‌ها از معقولات ثانیة فلسفی تشکیل شده است و نه تحلیلی‌اند.[i] نتیجه این خواهد شد که دو شرطی که مصباح یزدی برای قضایای اولی قرار می‌دهد خدشه‌پذیر است. [i]. منظورمان از تحلیلی، تعریفی است که مصباح یزدی از قضایای تحلیلی ارائه می‌دهد.