وجود ذهنی، حافظه و استدلال‌های پیچیده

برخی از اشکال‌هایی که اندیشمندان غربی به وجود ذهنی وارد کرده‌اند نزد فیلسوفان ما تقریباً ناشناخته ‌است و پاسخ کاملی دریافت نکرده است. مثلاً یکی از مهم‌ترین و دشوارترین اشکال‌های اندیشمندان غربی در این زمینه اشکال چگونگی تصور امور پیچیده‌ است؛ چراکه ظاهراً هیچ انسانی قادر نیست صورتی از امور پیچیده‌ در ذهن خود تشکیل دهد. مشکلی که امور پیچیده‌ در حالت کلی خود برای وجود ذهنی پدید می‌آورد اقسام گوناگونی دارد. گاهی باید یک امر پیچیده را به‌کمک حافظه به‌یادآوریم و در ذهن تصور نماییم. گاهی نیز باید استدلالی پیچیده و بسیار طولانی را نخست در ذهن خود تصور بکنیم تا سپس بدان یقین منطقی داشته باشیم. و گاهی نیز یک استدلال پیچیده آن‌‌قدر طولانی است که هیچ انسان عادی نمی‌تواند در کل عمر خود جزئیات استدلال را تصور نماید و از این‌رو صرفاً به‌یاری رایانه اثبات می‌شود. ما در این جستار همین سه قسم را – که به حافظه گره‌خورده‌اند بررسی می‌کنیم و می‌کوشیم بیش‌تر بر پایه‌ی دیدگاه‌های اندیشمندان مسلمان آن‌ها را واکاوی نماییم. پس از نقد دیدگاه‌های بالفعل و بالقوه‌ی اندیشمندان مسلمان در پایان در مورد هر یک از این سه قسم دیدگاه برگزیده‌ را پیش‌خواهیم‌نهاد. به‌مناسبت به اشکال‌هایی مقدّر نیز پاسخ خواهیم داد.

the mental existence, memory and complicated arguments

some objections to the mental existence that are proposed by the western philosophers are almost unknown to muslim philosophers and therefore have not received flawless response yet. for example, the complicated formulae objection, being one of the most important and difficult of them, says that since no man can imagine the complicated things, they cannot be in our minds. the mental existence difficulties arising from the complicated things are of several kinds. sometimes we must remember a complicated thing by means of memory and imagine it in our minds. sometimes too we must first imagine a complicated argument, that is so long, in our minds to then have logical certainty about it. and sometimes too a complicated argument is so long that no ordinary man can imagine its details in his entire life and therefore it is only of computer assisted proof. we will investigate here the very three kinds – that are connected with memory – and will try to analyze them mostly based on the views of muslim thinkers. after criticizing the actual and potential views of muslim philosophers, we will propose our own views about the three kinds in the end. on the suitable occasions, we will response to the possible objections too.