کندوکاوی پیرامون فرجام‌شناسی از دیدگاه پل تیلیش

مرگ‌اندیشی، از دل‌مشغولی‌های دیرپای آدمی و همچنین اندیشمندان معاصر ازجمله پل تیلیش به‌شمار می‌آید. که البته آرای او به جهت غلبه دیدگاه اگزیستانسیالیستی وی در این مسیله، رنگ و بوی نسبتاً متفاوتی می‌یابد. به طور کلی مسیله آخرت برای وی معنایی متعالی‌تر از معنای مصطلح حادثه واپسین دارد که آن عبارت است از استعلای آفرینش در پرتو حیات ابدی. ابدیت در اندیشه وی، امری نیست که در آینده به آن دست یابیم بلکه اکنون و در حیطه کامل هستی حضور دارد. تیلیش بنا بر رویه خود که به‌کاربردن برهان بر مسیله خدا را عین نفی آن می‌داند، با نقد سه رویکرد تناسخ، بینابین و برزخ در اثبات معاد، با بیان رابطه زمان و ابدیت و تبیین حیات الهی و با پیونددادن حیات ابدی موجودات با حیات الهی، جاودانگی موجودات را به اثبات می‌رساند. همچنین روشن خواهد شد که تبیینی که تیلیش از معاد ارایه می‌دهد از عناصر موجود در معاد دینی، همچون بهشت و جهنم، حادثه واپسین، و معاد جسمانی، خالی بوده و با معاد دینی در تعارض است، همچنین محذورات و پیامدهای ناخوشایندی نیز به دنبال دارد.