بررسی و نقد رابطه خدا و جهان آفرینش در آرای مقدم ویتگنشتاین

پرسش‌گری از خدا و جهان آفرینش توسط لودیگ ویتگنشتاین یکی از پر رمز و رازترین و در عین حال کم‌دامنه‌ترین کنش‌های فلسفی اوست که واکاوی حدود و ثغور آن می‌تواند در روشن‌شدن بسیاری از زوایای فکری این فیلسوف موثر باشد. خدای ویتگنشتاین، در دیدگاه اولیه او، آشکارگی در عالم ندارد. او در بررسی دقیقی به بی‌نسبت‌بودن زبان و تعابیر متافیزیک، اخلاق و مواردی از این سنخ، با جهان پیرامون می‌رسد و وجود هرگونه سخن محصلی را در این باره مردود می‌داند. اما تدقیق مرزهای جهان و زبان توسط وی و نوع چیدمان نسبت‌های زبانی تسری داده شده به رابطه خدا و جهان، علی‌رغم پی‌ریزی بنیانی موضوع، چندان کاربرد عملی ندارند. به نحوی که شیوه پردازش ویتگنشتاین در این عرصه تبدیل به نسخه‌ای شده که وی آن را بر اساس دل‌خواسته‌های زبان خویش ترسیم کرده است. می‌توان گفت که جدا از دعوی واقع‌گرایی و غیر واقع‌گرایی در تحلیل موضع وی، رویکرد او در این عرصه رویکردی انتزاعی و البته از حیث مفهومی معنویت‌گرایانه به شمار می‌آید.