دفاعیه‌ها و تئودیسه‌های ابن ‌عربی در پاسخ به مسئله شر

مسئله وقوع شر در نظام آفرینش از جمله مسائلی است که همواره ذهن متفکران جهان را به خود معطوف ساخته است. در فلسفه‌ دین معاصر، از سه تقریر منطقی، قرینه‌ای و اگزیستانسی برای تبیین مسئله‌ شر یاد می‌شود و پاسخ به این سه دسته تقریر از مسئله، به‌ترتیب در قالب دفاعیه، تئودیسه، و معنا-تسلابخشی صورت گرفته است. در این مقاله دیدگاه محیی‌الدین ابن‌عربی، نماینده‌ عرفان نظری و موسس مکتب اکبری را که از مشرب خاص عرفانی خود، به مسئله‌ شر پاسخ داده است مورد توجه قرار داده‌ و پاسخ‌های او را در قالب‌ دفاعیه‌ها و تئودیسه‌ها تقریر کرده‌ایم. پاسخ‌های ابن‌عربی به مسئله‌ شر را به‌طورعمده در قالب دفاعیه‌هایی مانند موهومی‌بودن شر، عدمی‌بودن شر و نسبی‌بودن شر، و تئودیسه‌هایی نظیر تئودیسه‌ جبران، تئودیسه‌ اختیار، تئوریسه‌ بهترین جهان ممکن، تئودیسه‌ پرورش روح، و تئودیسه‌ خلوص، تئودیسه‌ فرآیند، تئودیسه‌ چلیپایی می‌توان صورت ‌بندی کرد.

ibn arabi's defenses and theodicies in response to the problem of evil

the problem of occurrence of evil in the system of creation is one of the problems that have always focused the minds of the thinkers of the world. in contemporary philosophy of religion, there are three explanations of the problem of evil: logical, analogical, and existential, and the answer to these three types of explanations of the problem has been done in the form of defense, theodicy, and meaning-consolation, respectively. in this article, we have paid attention to the viewpoint of ibn arabi, the representative of theoretical mysticism and the founder of the akbari school, who has answered the problem of evil from his specific mystical perspective, and we have presented his answers in the form of defenses and theodicies. ibn arabi's answers to the problem of evil can be formulated mainly in the form of defenses such as the illusory nature of evil, the absence of evil and the relativity of evil, and theodicies such as theodicy of compensation, theodicy of freedom, theodicy of the best possible world, theodicy of soul cultivation, theodicy of purity, theodicy of the process, and theodicy of the cross.