بررسی رابطه ایمان و کفر با علم در کلام ملاصدرا و عین القضات همدانی

از دیر زمان در تمدن اسلامی و مسیحی، متفکران و الهیدانان، درباره مفهوم ایمان و کفر و مسائل پیرامون آن‌ها با رویکردهای مختلف تفسیری، فلسفی، کلامی و عرفانی مباحث فراوانی مطرح کرده‌اند. این مباحث بازتاب اجتماعی فراوانی همچون تکفیر و تقدیس به همراه داشته است. عین القضات همدانی پس از بیان تفاوت علم و معرفت، راه شناخت حقیقی را طوری ورای طور عقل دانسته و با انتقاد از فیلسوفان در بحث مفهوم ماهوی ایمان، معنای آن را تصدیق قول انبیاء و پایین‌ترین مرتبه آن را عمل مطابق با اوامر و نواحی الهی بیان می‌کند. ایمان دارای دو جنبه است: علم و عمل که نشانه آن، «التعظیم لامرالله» و «مهرورزی به خلق خدا» است. وی پس از بیان اقسام کفر، اقسامی از آن را پسندیده و حتی لازمه ایمان می‌داند. در مقابل، ملاصدرا با نگاهی معرفت شناختی فلسفی، در معنای ایمان و کفر، اصالت را به علم و معرفت داده و در همه مراتب ایمان همچون ایمان لفظی، تقلیدی، برهانی و حتی کشفی، نقش اصلی را به معرفت و علم می‌دهد. او کفر را شدیدترین مرتبه جهل می‌داند. در این مقاله، دیدگاه عین القضات همدانی و ملاصدرا درباره ایمان و کفر و برخی مسائل مهم آن‌ها با روش توصیفی و تحلیلی مورد بررسی تطبیقی قرارگرفته است.

Examining the relationship between faith and disbelief with science in the words of Sadr al-Mutalahin and Eynolghozat Hamedani

Since time immemorial in Islamic and Christian civilization, thinkers and theologians have raised many discussions about the concept of faith and disbelief and the issues surrounding them with different interpretive, philosophical, theological and mystical approaches. These topics have brought many social reflections such as excommunication and sanctification. After explaining the difference between science and knowledge, Eynolghozat Hamedani considered the way of true knowledge to be beyond reason and by criticizing the philosophers in the discussion of the essential concept of faith, he stated that its meaning is to confirm the words of the prophets and the lowest order is to act in accordance with the commands and directions of God. he does. Faith has two aspects: knowledge and action, and its sign is &bowing to Allah& and &loving God’s people&. After stating the types of disbelief, he considers some types of disbelief to be acceptable but also necessary for faith. On the other hand, with a philosophical epistemological perspective, in the meaning of faith and unbelief, Mulla Sadra gives originality to science and knowledge and gives the main role to knowledge and science in all levels of faith such as verbal, imitative, proof and even discovery faith. He considers disbelief to be the worst form of ignorance. In this article, the views of Eynolghozat Hamedani (492-525 AH) and Mulla Sadra (1050-979 AH) about faith and disbelief and some of their important issues have been comparatively investigated with a descriptive and analytical method.