از انحصارگرایی در حقانیت تا شمول‌گرایی در نجات و تعامل انسان‌ها: بررسی دیدگاه جوادی آملی

در این نوشتار، مساله‌ی کثرت و تنوع دینی در آراء جوادی آملی و پاسخ او به پرسش‌های اصلی ذیل این مساله مورد بررسی قرار می‌گیرد. هدف این پژوهش این است که با روش توصیفی – تحلیلی به گونه‌شناسی دیدگاه جوادی آملی در خصوص مساله‌ی تعدد ادیان پرداخته و اندراج پاسخ‌های او به سه پرسش اصلی مساله‌ی تعدد ادیان یعنی پرسش حقانیت، پرسش نجات و پرسش تعامل پیروان ادیان، ذیل یکی از نظریات اصلی این مساله معین گردد. در راستای دست‌یابی به این هدف، دیدگاه جوادی آملی در خصوص پرسش حقانیت بر اساس وحدت دین و فطرت، نقد نسبیت در فاعل و واقعیت و مساله‌ی صراط مورد واکاوی قرار گرفته و نشان داده می‌شود که جوادی آملی بیشتر موضعی انحصارگرایانه نسبت به حقانیت ادیان دارد. جوادی آملی در پاسخ به پرسش نجات با طرح مسائلی هم‌چون هدایت و معذوریت، نگرشی شمول‌گرایانه را در پیش می‌گیرد. در پاسخ به نحوه‌ی تعامل با پیروان سایر ادیان نیز، ایشان معتقد به همزیستی مسالمت‌آمیزِ متکی بر معیار و ملاک هستند همزیستی‌ای که عملا متکی بر نگرش شمول‌گرایانه به تعدد و کثرت دینی قابل تحقق است.

from exclusivism in rightfulness to inclusivism in salvation and human interaction: a study of javadi amoli’s perspective

in this article, the issue of religious plurality and diversity in javadi amoli’s views and his answer to the following main questions is examined. the purpose of this study is to use a descriptive-analytical method to typology of javadi amoli’s view on the issue of religious diversity and to include his answers to the three main questions of the issue of religious diversity, namely the question of rightfulness, the question of salvation and the question of interaction of followers of religions. this issue should be determined. in order to achieve this goal, javadi amoli’s view on the question of rightfulness based on the unity of religion and nature, critique of relativity in the subject and reality and the issue of righteousness are analyzed and it is shown that javadi amoli has a more exclusive position on the rightfulness of religions. javadi amoli, in response to the question of salvation, takes an inclusive approach by raising issues such as guidance and disability. in response to the way they interact with the followers of other religions, they also believe in peaceful coexistence based on criteria and coexistence, a coexistence that is practically based on an inclusive attitude towards religious plurality and plurality.