فاعلیت الهی و تفسیر دیوید بوم از مکانیک کوانتم

تبیین فعل الهی یا نحوه تعامل خداوند با جهان و درک آن در بستر فلسفه و علم مدرن یکی از مسائل مهم و پرمناقشه فلسفه دین معاصر بوده است. بعد از نوآوری­های فیزیک جدید در قرن بیستم بعضی از متفکران مدعی شدند بر خلاف فیزیک کلاسیک که در آن قوانین فیزیکی محدود‌کننده فعل خداوند تلقی می­شدند، در فیزیک جدید، مفاهیمی چون عدم قطعیت می­تواند فعل مداخله‌آمیز خداوند در جهان طبیعت را توجیه و تبیین کنند. اما از آن‌جا که مکانیک کوانتم رایج دارای متافیزیک روشنی نبود، منجر به پاره­ای معضلات هستی‌شناسانه شد و بنابراین تفسیرهای متفاوتی از آن ارائه شد که هر یک برای الهی‌دانان راه‌حل متفاوتی را برای تبیین فعل الهی در جهان پیشنهاد می‌کرد. در این مقاله نشان می‌دهیم تفسیر دیوید بوم با ارائۀ ایده‌هایی مانند نظم مستتر، جنبش همگانی، کل‌نگری و عنصر اطلاعات در ماده، ظرفیت متافیزیکی مناسبی برای تبیین فعل الهی فراهم می‌کند.

Divine Action and Bohmian interpretation of quantum mechanics

Divine action in the world is one of the important problematic questions in contemporary philosophy of religion. After new inventions in modern physics during 20’th century some of the scholars claimed that in spite of classical physics in which physical laws constrain divine actions, in modern physics, uncertainty principle could explain and justify God intervention in the world. But quantum mechanics had produced big challenges in ontology and had not straightforward metaphysics and resulted to different interpretations, each suggesting different way to explain divine actions. Bohmian interpretation of quantum mechanics regarding his special metaphysical ideas like implicate order, holomovement and holism presenting novel perspective on this issue. This article investigate relation between Bohmian interpretation of quantum mechanics and divine actions in the world and shows its capacities on this issue.