عوامل موثر در عناصر ارتباطی از دیدگاه قرآن کریم

فهم ابعاد و زوایای پدیده ارتباطات و رسانه، به مثابه یکی از تجلیات دنیای جدید و به روایتی علت موجده تحولات تاریخی و اجتماعی و صورت‌بندی‌های فرهنگی، نیازمند مفهوم‌سازی و نظریه‌پردازی است. حضور و گستردگی وسایل ارتباط جمعی در سپهر عمومی و انباشت نشانه‌ها و تصاویر رسانه‌ای در همه عرصه‌های زندگی، چون اقتصاد و سیاست و فرهنگ و تولید و توزیع معانی، به رسانه‌ای‌شدن فرهنگ، سیاست، و اجتماع منتهی شده است. توجه به این نکته ضروری است که از مهم‌ترین مشخصه‌های تعیین‌کننده موفقیت در ارتباطاتْ شناخت عناصر ارتباطی و عوامل موثر بر این عناصر است. در این مقاله، که هدف آن «بررسی عوامل موثر بر عناصر ارتباطی از دیدگاه قرآن کریم» است، ابتدا، در چهارچوبی مفهومی و با هدف کسب شناختی نسبتاً مجمل، به معرفی هریک از عناصر خواهیم پرداخت و در ادامه، ضمن احصا ‌ آیات مرتبط با این عناصر، با استفاده از روش «دلفی» عوامل موثر منتخب را به مثابه مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر عناصر ارتباطی از نظر قرآن کریم تبیین و درنهایت، الگوی هنجاری ارتباطات از نگاه قرآن کریم را بر این اساس ترسیم می‌کنیم. نتایج تحقیق، بر اساس الگوی هنجاری ارتباطات قرآن کریم، تاثیرپذیری «عنصر فرستنده» از چهار عامل اصل فطرت، تفاوت پیش‌زمینه‌ها، ویژگی‌های شخصیتی و پایگاه اجتماعی، «عنصر پیام» از عوامل تکرار پیام، تعدد پیام‌رسان، و قالب‌های پیام، «عنصر کانال» از عامل ابزارهای انتقال پیام، و «عنصر گیرنده»، علاوه‌بر چهار مورد تاثیر‌گذار بر عنصر فرستنده، از چهار عامل ظرفیت درونی، آزادی در انتخاب پیام، تنوع زیستی، و تعدد نیازها را، به منزله مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار، تایید کرد.