بازنمایی کلیشه ها در قاب سینمای ایران: مطالعۀ موردی فیلم فروشنده اثر فرهادی از منظر شرق‌شناسی نوین

در راستای پاسخگویی به این پرسش که آیا فرهادی بر طبق ادعای خود موفق به شکستن کلیشه‌های موجود از ایران در فیلم فروشنده (1394) شده است، هدف پژوهش شکل می‌گیرد. هدف از این پژوهش کیفی، تحلیل کلیشه‌هایی می‌باشد که فیلم فروشنده به آن‌ها نزدیک شده است. میدان مطالعۀ این پژوهش، علاوه بر متن و بافت فیلم، نظرات منتقدان و بینندگان خارجی زبان در دو تارنمای پر مخاطب بین‌المللی نقد فیلم است (متاکریتیک و راتن تومیتوز، 232 نظر). با رویکرد مثلث‌بندی، استفاده از چارچوبِ شرق‌شناسی نوین برای تحلیل گفتمان و تطبیق انتقادی بافت، متن و نظرات ببیندگان، فیلم فروشنده بررسی شد. با عنایت به پیشینۀ تاریخی کلیشه های خاورمیانه، گفتمان قالب فیلم، گفتمان استعماری است زیرا حدود 45 درصد نظرات نوشته شده در مورد فروشنده توسط بینندگان خارجی در این دو تارنما، صرفاً به مفهوم کلیشه‌ها اشاره دارند. پس از بررسی تصاویر بازنمایی شده از ایران در فیلم فروشنده و مقایسۀ آن با پیام‌های دریافتی در دو تارنمای مذکور، این نتیجه حاصل شد که اصغر فرهادی از دو منظر بازنمایی زنان و جامعۀ ایران، موفق به شکستن کلیشه‌های موجود نشده است و حتی آن‌ها را تقویت کرده‌است.

stereotypes on iranian silver screen: the case of farhadi’s the salesman from a neo-orientalist perspective

the paper focuses on this fundamental question: has asgar farhadi, according to his claim, succeeded in breaking the existing stereotypes about iran in the salesman (2015)? the purpose of this qualitative research is to scrutinize the stereotypes fahradi represented in salesman. accordingly, the theoretical framework is neo-orientalism. the study field is twofold: first, the movie is scrutinized as a text, including its dialogues, plot and characterization; second, the foreign language critics and viewers on two reliable and popular international film criticism websites are analyzed (metacritic and rotten tomatoes, 232 comments). after investigating the images of iran in salesman and comparing them with the messages received by the western audience, it was concluded that farhadi did not succeed in breaking the existing stereotypes about iran and muslims, especially in the representation of women and iranian society. on the contrary, he reinforced the colonial discourse. around 45% of the comments on these two websites refer to the concept of stereotypes about the middle east and muslims.