بررسی فقهی قاعدۀ ارشاد جاهل

بر اساس قاعدة ارشاد، واجب است فرد جاهل در اصول دین، عقاید و معارف الهی و احکام شرعی هدایت شود. از نظرعلما ارشاد جاهل به احکام شرعی واجب است و برای اثبات آن به آیاتی نظیر آیة شریفة نفر و سوال و روایات کثیریاستناد شده است. ولیکن در وجوب ارشاد به موضوعات، بین فقها اختلاف هست و اکثراً معتقدند که اقتضای ادلة قاعدةارشاد، وجوب ارشاد در جهل به حکم است و دلیلی بر وجوب ارشاد در موضوعات وجود ندارد و حتی برخی درصورت اذیت شدن جاهل بر اثر اعلام یا افتادن در عسر و حرج آن را حرام دانسته اند. اما ارشاد در موضوعات مهمی مانند جان و ناموس، از این حکم مستثنا شده و ارشاد در آنها واجب است. همچنین نسبت قاعده ارشاد، با قاعده وجوب اعلام الجاهل فیما یعطی عموم و خصوص مطلق بوده و با وجود تشابهاتی نظیر حکم تکلیفی وجوب، نسبت آن با امر به معروف و نهی از منکربه دلیل اختلاف آنها در موضوع تباین است