تاملی در مهریۀ غرری با رویکردی به شرط عند‌الاستطاعه

ماهیت عقد نکاح با دو رویکرد متفاوت از سوی صاحب‌نظران مواجه است. برخی با تاکید بر معاوضی بودن نکاح، مهر را عوض بضع دانسته‌اند و تمام شرایط عقود معاوضی از جمله نفی غرر را در آن لازم می‌دانند .به اعتقاد ایشان مهر غرری باطل و موجب ثبوت مهر المثل است. در مقابل برخی با توجه به تقدس نهاد خانواده و اهمیت انس و الفت زوجین ،معاوضی دانستن نکاح را از باب مسامحه دانسته‌اند و معتقدند که نکاح، معاوضۀ صرف نیست؛ از این‌رو مهر به‌عنوان عوض تلقی نمی‌شود و ثبوت غرر در آن نیز مشکلی ایجاد نمی‌کند. بزرگانی چون ابن‌براج با ارائۀ مثال‌های عینی چون تعلیم سوره‌ای از قرآن بر این نکته اصرار ورزیده‌اند که همین مقدار غرر نیز در مهر پذیرفته نیست و بر لزوم تعیین نام سوره تاکید کرده‌اند. بنابراین می‌توان گفت که تقیید مهریه به قید عند الاستطاعه، شبهۀ غرری بودن چنین مهریه‌ای را قوّت بخشیده است.در این نوشتار برآنیم تا با بررسی غرر در مهر بر این مطلب تاکید کنیم که حتی اگر مهر عندالاستطاعه با اشکال غرر مواجه نباشد، عملاً جز تحمیل بار اجرایی بر زوجه فایدۀ دیگری ندارد و چالش‌های اجرایی و اجتماعی فراوانی را برای زوجه به‌دنبال دارد.