فرایند حقوقی انتشار اوراق بهاداررهن در فقه امامیه و حقوق ایران

اوراق بهادار با پشتوانۀ رهن به‌عنوان یکی از مصادیق صکوک، جایگاه ویژه و منحصر به‌فردی در میان اوراق بهادار اسلامی دارد و به‌سبب دارا بودن ویژگی‌های مطلوبی از قبیل سود معین، قابلیت انجام دادن به‌صورت نقد و نسیه، امکان فروش بیشتر به‌دلیل ریسک کم‌ و کارایی بسیار آن در تامین بخش مسکن بسیار مورد اقبال است. یکی از ضروری‌ترین اقدامات برای رسیدن این ابزار مالی به مرحلۀ اجرا، شناخت کیفیت روابط شکل‌گرفته در این اوراق خواهد بود. لذا مهم‌ترین سوال این مقاله آن‌ است که: «روابط فقهی و حقوقی موجود فی‌مابین عناصری که در فرایند انتشار اوراق رهن دخالت دارند، به چه نحو است؟» از همین‌رو در نوشتۀ حاضر، پس از تعریف و ذکر تاریخچۀ اوراق رهن، عناصر دخیل در فرایند تبدیل دارایی‌های بانکی به اوراق بهادار رهنی را نام می‌بریم و روابط سلسله‌مراتبی آنها را با یکدیگر بیان می‌کنیم تا پس از طرح این مباحث، سوال محوری این تحقیق را با رهیافت فقهی و حقوقی پاسخ گوییم که به اجمال می‌توان اشعار داشت که فرایند انتشار اوراق با پشتوانۀ ‌رهنی، ترکیبی از قراردادهای بیع نقد، بیع نسیه، وکالت، بیع دین، تنزیل و عقود غیرمعین است که به‌صورت در هم ‌تنیده‌ای میان گیرندۀ تسهیلات، بانی، ناشر (واسط)، عامل فروش، عامل پرداخت، دارندۀ اوراق (سرمایه‌گذاران) و دیگر عوامل برقرار می‌شود.