پیشۀ حجامت از دیدگاه مذاهب اسلامی و آثار آن

حفظ و سلامتی نفس از اهداف دیرین بشر بوده که دین نیز بر لزوم آن تاکید کرده است. از روش‌های باستانی درمان که مورد تایید شرع نیز واقع شده «حجامت» است. در احادیث متعدد، علاوه بر تشویق به حجامت، پاره‌ای از احکام آن نیز بیان شده است که فقها و شارحان حدیث در تبیین جزئیات آن اختلاف‌نظر دارند. مقالۀ حاضر به روش توصیفی‌ تحلیلی به بررسی جایگاه پیشۀ حجامت و کیفیت ضمانت حاجم پرداخته و دیدگاه‌های فقهی را در این دو حوزه تحلیل کرده است. در جمع بین روایات دالّ بر نکوهش پیشۀ حجامت و تشویق بدان می‌توان گفت علت نکوهش احتمال اصابت خون به لباس و بدن حاجم و ناظر به شرایط بهداشتی گذشته بوده و همچون سایر مشاغل اصل بر اباحۀ آن است. در خصوص ضمانت حاجم نیز چنانچه خطای حاجم موجب آسیب جانی یا عضوی شود پرداخت دیه واجب است و در صورت عمدی بودنِ آن اصل بر قصاص است و در شرایطی که امکان مماثلت در قصاص نباشد یا در صورت درخواستِ محجوم یا اولیای دم دیه ثابت می‌شود.

title of paper: the profession of hijāma (cupping) from the point of view of islamic schools and its effects

keeping the soul healthy has been one of the ancient goals of mankind along history, and its necessity has also been emphasized in religion. one of the ancient therapeutic methods approved by shari’a is hijāma (cupping). in addition to encouraging cupping, some of its rulings have been stated in many traditions which jurists and hadith commentators disagree on their clarification in detail. using a descriptive-analytical method, this article has investigated the position of cupping therapy and the quality of the cupping therapist (hājim)’s guarantee. in addition, it analyzed jurisprudential views in these two areas. to solve the problem of incapability of two opposed groups of narrations, in which some condemn cupping while others encourage it, it is concluded that the reason for the condemnation is the possibility of blood getting on the cloth and body of the cupping therapist and the health conditions of the past, so that, like other professions, it is basically permitted (mubāh). regarding the hājim’s guarantee, if his mistake causes injury to life or limb, it is obligatory to pay the blood money (dīyi). if it is intentional, retribution (qisās) is the basic ruling, and in the case where it is not possible to match the retribution, or in case of the request of the mahjūm (person who was cupped) or his legal avenger of blood, the payment of blood money is obligatory.