احکام و آثار طلاق بیمار از منظر فقه مذاهب اسلامی

طلاق زوجه از سوی زوج در مرض موت و آثاری که بر آن مترتب می‌شود یکی از مسائل مهم و مبتلابه و در عین حال اختلافی بین فقهای فریقین به‌شمار می‌رود. سوال اصلی این است که آیا چنین طلاقی شرعاً جایز و صحیح است؟ و آیا شرایط خاصی بر صحت آن حاکم است؟ ازآنجایی که زوج مریض در مرض موت، در معرض اتهام محروم کردن زوجه از حق ارث و ترجیح سایر ورثه و فرار از زیر بار مسئولیت قرار دارد، فقهای اسلامی نوعاً در عین صحت و‌ جواز چنین طلاقی، ولو همراه با کراهت، معتقدند اسلام در این نوع طلاق، احکام ویژه‌ای در جهت حمایت از حق ارث زوجه و نقیض مطلوب زوج تشریع نموده است. ازجمله اینکه در صورت وفات زوج در همان بیماریِ زمان طلاق، در صورت عدم ازدواج مجدد زوجه، برخلاف قاعدۀ معمول حتی بعد از عدۀ طلاق رجعی و حتی بعد از طلاق بائن، فقهای امامیه تا یک سال قمری از زمان طلاق و فقهای مذاهب اهل سنت به‌جز شافعیه بدون قید زمان برای وی ارث قائل شده‌اند. پژوهش حاضر با روش تطبیقی، به نظر مذاهب اسلامی در مسئله و مبانی اقوال فقهای فریقین با هدف یافتن پاسخ مستدل و مقبول به پرسش‌های اساسی تحقیق می‌پردازد.

rulings and effects of patient divorce from the point of view of islamic jurisprudence

divorce of a wife by a husband under the threat of death and the effects related to it is considered one of the important and at the same time controversial issues among the jurists of the two main islamic sects, shi’a and sunni. the main question is whether such a divorce is legally permissible and correct? and are there any special conditions governing its authenticity? a sick husband who divorces his wife at risk of death is exposed to the accusation of depriving his wife of her right to inheritance, preferring other heirs, and escaping from the burden of responsibility. for the same reason, islamic jurists, even though having a feeling of abomination, generally believe that such a divorce is valid and permissible. however, special rules have been legislated in islam to protect the wife’s right to inheritance and the husband’s desired conflict. one of the rules is that, if the husband dies due to illness at the time of divorce and the wife does not remarry, contrary to the usual rule, even after the retroactive divorce and even after the final divorce, the imamiyyah jurists have given her an inheritance up to one lunar year from the time of divorce and the sunni jurists, except the shafi’i school, have given her an inheritance without any time limit. the present research uses a comparative method to deal with the fundamental questions of the islamic denominations concerning fundamental issues and statements of the jurists of the two main islamic sects with the aim of finding a well-reasoned and acceptable answer.