بررسی مفهوم و ماهیت قرارداد الکترونیکی در فقه امامیه و حقوق ایران

پذیرش عدم محدودیت در روش‌های بیان ارادۀ اشخاص در انعقاد قراردادها در فقه امامیه و حقوق ایران، همچنین پیشرفت روزافزون فناوری و استفادۀ اشخاص از دستگاه‌های الکترونیکی موجب پیدایش پدیدۀ حقوقی به نام قراردادهای الکترونیکی می‌شود و قانونگذار ایران نیز در سال 1382 قانونی را تحت عنوان قانون تجارت الکترونیک تصویب می‌کند. در این قانون تعریفی از قرارداد الکترونیکی به چشم نمی‌خورد و قانونگذار فقط به تعریف اصطلاح عقد از راه دور بسنده می‌کند که به‌نظر نمی‌رسد مفهوم قرارداد الکترونیک را به‌خوبی نشان دهد. با توجه به بررسی انجام‌گرفته در آثار علمای برجستۀ فقه امامیه و حقوق ایران نیز نمی‌توان گفت این نوع قرارداد تعریف شده یا حداقل تعریف دقیقی از آن ارائه شیده است که حتی در تعریف خود عقد، در میان علمای فقه و در میان حقوقدانان اختلاف‌نظر وجود دارد. ساده‌ترین و عام‌ترین تعریفی که از این نوع قرارداد بیان شده، قراردادی است که به‌وسیلۀ دستگاه‌های الکترونیکی منعقد می‌شود. این تعریف نیز به‌نظر نمی‌رسد تعریف دقیق و منطبق با قانون تجارت الکترونیک ایران باشد. ازاین‌رو در این مقاله ماهیت و مفهوم قرارداد الکترونیکی بررسی می‌شود.

Investigating the Concept and Nature of Electronic Contract in Imamiyyah Jurisprudence and Iranian law

The acceptance of principle of no restrictions on the methods of expressing the will of individuals in concluding contracts in Imamiyyah jurisprudence and Iranian law, as well as the increasing development of technology and the using of electronic devices by individuals has led to the emergence of a legal phenomenon called electronic contracts. Iranian legislature also has adopted a law under the title of Electronic Commerce Law in 2003. There is no definition of electronic contract in this law and the legislature only suffices to define the term remote contract which does not seem to show the concept of electronic contract well. According to the study conducted in works of prominent scholars of Imamiyyah jurisprudence and Iranian law, it cannot be said that this type of contract has been defined or at least a precise definition has been provided. Even, there is disagreement among jurisprudential scholars and jurists in the definition of contract. The simplest and most general definition of this type of contract is that it is a contract concluded by electronic devices. This definition does not seem to be accurate and in accordance with the Iranian ecommerce law. Therefore, this article will examine the nature and concept of electronic contracts.