کاربردهای تاثیرگذار «اطلاق مقامی» در گزاره‌های اصولی

صرف‌نظر از نظریات گوناگونی که دربارۀ رابطۀ اطلاق و تقیید وجود دارد، بیان مقصود و مراد مولی در افادۀ اطلاق و شمولیت، گاهی از طریق «متمم جعل» صورت می‌گیرد، مانند مسئلۀ اشتراک احکام بین عالم و جاهل که به‌واسطۀ روایات متواتر فهمیده می‌شود؛ و گاه از طریق عدم ذکر متمم جعل، نتیجۀ اطلاق به‌دست می‌آید. حال سوال اصلی آن است که اگر مولا در مقام بیان تمام مراد خود بود و به‌جز موضوع مذکور در کلام، موضوعات دیگری را ذکر نکند آیا می‌توان از طریق اطلاق مقامی، به نفی قیود و متعلقات موضوع در کلام مولا و اطلاق، حکم کرد یا نه؟ واکاوی در منابع اصولی، این واقعیت رل اثبات می‌کند که به‌رغم نظر بسیاری از اصولیان، تمسک به اطلاق لفظی در پاره‌ای از گزاره‌های اصولی نظیر اثبات انحصاریت شرط در بحث مفهوم شرط صحیح نیست و حتی می‌توان از راه اطلاق مقامی، عمل به امارات ولو در فرض کشف خلاف، و نیز مرجعیت عرف در تحدید موضوع (نظیر «غنا» و «صعید») در کبریات شرعی را ثابت کرد؛ در نتیجه، تمسک به اطلاق مقامی تا به آن حد تاثیرگذار است که می‌تواند حکم مستنبط از گزاره‌های اصولی را به‌کلی دگرگون کند و این همان یافتۀ اصلی تحقیق محسوب می‌شود.

Influential Applications of Etlaq Maqamie in Principled (Osuli) Propositions

Regardless of the various theories about the relationship between etlaq and taqyid, the expression of the master’s purpose and intention of etlaq and shomuliyyat is done in two ways; sometimes it is done by motammam ja´l, such as the issue of sharing the rules between the knowledgeable and the ignorant, which is understood through successive narrations, sometimes the result of etlaq is obtained by not expressing motammam ja´l. Now, the main question is if the master is in a position to express his intention thoroughly, not expressing any other subject matters except the subject itself, whether it is possible to conclude through etlaq maqamie that his speech is etlaq and that there is no restriction on his intention. An analysis of the sources of the principles of jurisprudence proves the fact that despite the opinion of many scholars of the principles of jurisprudence, it is not correct to adhere to etlaq lafzie in some propositions such as proving the exclusive condition in terms of the concept of condition; even it is possible to prove through etlaq maqamie the practice of evidences although they do not correspond to reality, and the authority of the common law to restrict the subject matter (such as ghena` and sa´id) in the major premises. As a result, adhering to etlaq maqamie is so effective that it can completely change the rule obtained from the basic propositions and this is the main finding of the research.