واکاوی مستندات دیۀ جنایت بر مجموع پلک‌ها و کمتر از آن (نقد و کاوشی فقهی در مبانی مادۀ 590 و 591 قانون مجازات اسلامی)

مطابق مادۀ590 و 591 قانون مجازات اسلامی دیۀ قطع پلک به‌صورت مجموع، دیۀ کامل و در شکافتن و قطع در کمتر از مجموع، یک‌سوم دیه برای دو پلک بالایی و نصف دیۀ کامل برای دو پلک پایینی ثابت شده، این در حالی بوده که میان فقهای امامیه اختلاف است؛ اکثر قریب به اتفاق فقها قائل به ثبوت دیۀ کامل در مجموع هستند، ولی در قطع کمتر از مجموع، برخی قائل به ثبوت یک‌چهارم دیه در هر یک از پلک‌ها شده‌اند، برخی نیز به ثبوت دوسوم دیه در دو پلک بالایی و یک‌سوم دیه در دو پلک پایینی فتوا داده‌اند، گروهی نیز به ثبوت یک‌سوم دیه در دو پلک بالایی و نصف دیه در دو پلک پایینی حکم می‌دهند. منشا اختلاف آرا، تفاوت استنباط از روایات متعرض حکم و معقد اجماع بوده است. یافته‌های جُستار پیش‌رو که با روش توصیفی تحلیلی صورت گرفته، حاکی از آن است که در قطع مجموع، دیۀ کامل ثابت می‌شود و اشکال مطرح‌شده نسبت به اجماع، وارد نیست و بر فرض مدرکی بودن نیز مفاد مدرک با معقد اجماع یکی است و دلیل مستحکمی در مقابل مدرک محتمل وجود ندارد. همچنین، با تضعیف مستند سایر اقوال در دیۀ جنایت بر کمتر از مجموع چهار پلک، حکم به یک‌چهارم دیه در هر یک از پلک‌ها منطقی است.

Review of the Documents of DIAH in Crime on Whole Eyelids and Less than That (Jurisprudential Critique and Exploration of the Articles 590 and 591 of the Islamic Penal Code)

According to the Articles 590 and 591 of the Islamic Penal Code, the diah for cutting the eyelids as a whole is a full diah, and in splitting and cutting in less than the whole, one third of the diah is fixed for two upper eyelids and half a full diah for two lower eyelids. Meanwhile, there is disagreement between the Imamiyyah jurisprudents; the majority of the jurisprudents believe in proving the full diah as a whole, but in cutting less than the total, some believe in proving a quarter of the diah in each of the eyelids. Some have issued fatwa confirming twothird of the diah in the two upper eyelids and onethird of the diah in the two lower eyelids. The source of the difference of opinion is the difference between inference from the narrations exposed to the verdict and the conclusion of the consensus. The findings of this study which have been made through a descriptiveanalytical method, indicate that in total disconnection, the full diah is fixed and the problem raised against the consensus is rejected. Given that here is an evidence, the content of the evidence is the same as the conclusion of the consensus and there is no strong reason for the possible evidence. In addition, by underestimating the documents of other sayings in the crime diah to less than a total of four quadruplets, the verdict of onefourth of the diah on each of the stairs is reasonable.