اثر اقدام به خودکشی بر وضعیت حقوقی وصیت با رویکرد انتقادی به مادۀ 836 ق.م.

قانون مدنی در مادۀ 836 فرد اقدام‌کننده به خودکشی را فاقد اهلیت خاص برای وصیت دانسته و وصیت او را چنانچه مسبوق به خودکشی بوده و فعل ارتکابیش به فوت منجر شود، باطل قلمداد کرده است. به لحاظ مبنایی باید گفت که فقیهان برای اثبات این ادعا، به ادله مختلفی همچون صحیحه ابی‌ولّاد، جنون، سفه، عدم استقرار حیات و مقایسه با قاتل مورث استناد جسته‌اند که از میان آنها، تنها می‌توان صحیحۀ ابی‌ولّاد را دلیل متقن این حکم محسوب کرد. گرچه برخی به استناد کلمه «ثلث» در صحیحه مذکور و لحاظ قرینیت برای آن واژه یا از باب قدرمتیقن یا از باب انصراف ظهوری، بطلان این نوع وصیت را مختص امور مالی می‌دانند؛ یافته‌های تحقیق، نشان می‌دهد که افزون بر اطلاق کلام بسیاری از فقیهان، اطلاق روایت یادشده نیز نظریۀ بطلان مطلق وصیت، اعم از وصیت‌های مالی و غیرمالی را تایید می‌کند و اطلاق مادۀ 836 ق.م. نیز همین نتیجه را می‌دهد. همچنین، بر پایه همین اطلاق و برخلاف قول برخی، بطلان وصیت فرد اقدام‌کننده به خودکشی، متوقف بر این نیست که عمل انتحاری او به مرگ وی انجامیده باشد، بلکه برای بطلان، خودِ اقدام به خودکشی، موضوعیت دارد.

The Effect of Committing Suicide on the Legal Status of Last Will with a Critical Approach to Article 836 of Civil Code

Civil law under the article 836 defines a person who attempts to commit suicide without a special right to make a will, and explicitly states that if he makes a suicide before his will, it shall be void. In principle, it should be said that the jurisprudents have relied on different arguments such as the authentic hadith of Abi Vallad, madness, low status, lack of deployment of life and comparison with the deceased murderer, among which only one can justify the authentic hadith of ’Abi Vallad as the firm reason for this verdict. Although some of the jurisprudents referring to the word "third" in the aforementioned hadith and considering a context for that term, either in terms of a significant issue (Qadre Motayaqqan), or from original relinguishing (Enserafe Zohuri), hold that the invalidity of this kind of will is specific to financial affairs, the findings of the research show that in addition to application of  the words of many jurisprudents, application of the abovementioned tradition also confirms the theory of absolute invalidity of will, including financial and nonfinancial wills, and the same result follows from the application of Article 836 of the Civil Code. Also, on the basis of the same application and contrary to the promise of some jurisprudents, invalidity of the will of a person committing suicide does not depend on the fact that his suicide action has led to his death, but the very attempt of committing suicide would be enough.