بازپژوهی تعدد جرایم و مجازات‌های حدی در فقه مذاهب اسلامی

تعدد جرم به‌عنوان یکی از مولفه‌های عام تشدید کیفر در حقوق جزای عمومی عرفی مورد توجه فقها قرار نگرفته است؛ هدف از این پژوهش واکاوی تعدد جرایم و مجازات‌ها در حدود، از منظر مذاهب خمسه است، چرا که فقها به‌جای طرح بحث‌های نظری مسائل حقوق جزای عمومی و بسط نظریات شخصی خود، بیشتر به مجازات‌های تشریع‌شده از سوی شارع مقدس همچون حد، قصاص، دیات و تعزیرات پرداخته‌اند. مجازات‌های حدی به لحاظ اینکه ماهیتاً مقدر و مشخص هستند، در صورت ارتکاب متعدد آنها از سوی فرد واحد، از شمول قواعد ناظر به تشدید کیفر خارجند. با وجود این، فقها با استعانت از قواعد مندرج در علم اصول فقه، همچون قواعد ناظر بر تعدد اسباب و مسببات در صورت تعدد ارتکاب جرایم موجب مجازات حدی که یا موجب وجوب مجازات حدی در آن متفاوت است یا مجازات جرایم موجب حد، دارای ماهیت عینی متفاوت باشد، قائل به جمع کیفرهای حدی‌ هستند که به نظر طبع مجازات حدی و هدف شارع مقدس از تشریع آن، اقتضای چنین برخوردی از سوی فقهای اسلام را طلبیده است، گرچه شاید در بادی امر، این برخورد قدری سختگیرانه به‌نظر برسد، اگر علم بشر امروزی به کنه اهداف این مجازات‌ها دست یابد، چه‌بسا عین رحمت بودن تشریع این قواعد از سوی شارع مقدس آشکار می‌شود.

Reinvestigation of Multiplicity of Crimes and Prescribed Punishments from the Jurisprudential Perspective of Islamic Religions

Multiplicity of crime as one of the general elements of exacerbation of punishment within the public criminal law has not been considered by the jurisprudents. The present study aims at analyzing the multiplicity of crimes and prescribed punishments from the perspective of five Islamic religions; since, the jurisprudents, instead of raising theoretical issues about public criminal law and extension of their personal views, have been mostly dealt with punishments prescribed by the divine legislator like prescribed punishments, retaliation, blood money, and sanctions. Since prescribed punishments are intrinsically predestined and decreed by God, in the case of multiple offenses by a single person they will be exempted from among the rules pertaining to exacerbation of punishment. Nonetheless, the jurisprudents, seeking the help of the rules stipulated within the principles of jurisprudence, such as the rules governing the multiplicity of causes and perpetrators in the case of a multiplicity of offenses that cause a prescribed punishment, whether with a different cause that necessitates prescribed punishments or with a different objective nature of the punishment for the offences that necessitates prescribed punishments, hold that the prescribed punishments must be consolidated. Considering the nature of prescribed punishments and the purpose of the divine legislator, it demands the same treatment by the Islamic jurisprudents. Although this approach may seem somewhat rigorous at first, if the modern human science understands the deep purposes of these punishments, perhaps it will become clear that the legislation of these rules by the divine legislator is the very mercy of God.