du désir du personnage au désir du lecteur : une étude esthétique de l’effet de lecture romanesque à travers désert de le clézio

L’élément de personnage a souvent fait l’objet d’études littéraires. pourtant, rares sont les études qui scrutent l’effet esthétique de cet élément sur la réception du lecteur. les recherches de vincent jouve sur l’effet-personnage pallient ce manque théorique. dans l’effet-personnage dans le roman (2001), il explique que le personnage peut produire trois types d’effet sur le lecteur : l’effet-personne, l’effet-personnel et l’effet-prétexte. dans cet article, nous nous pencherons sur l’étude de ce dernier effet à travers désert (1980), roman de j.m.g. le clézio. cet effet s’exerce sur le lecteur lorsque celui-ci projette ses désirs dans le personnage. mais par quel mécanisme le lecteur entre en interaction avec le personnage-prétexte et comment cette interaction donne lieu à l’abréaction des pulsions du lecteur pour provoquer le plaisir lectoral ? quels sont les procédés narratifs qui préparent l’effet-prétexte ? pour répondre à ces questions et afin de mieux connaître le processus de l’activité lectoriale et son effet sur le lecteur, nous étudierons les trois désirs pulsionnels parcourant notre corpus, à savoir le voyeurisme, l’aspiration à l’inhumain et au non-humain et l’affirmation du moi. nous examinerons également, les modalités de la préparation narrative de l’oeuvre en vue de susciter l’effet-prétexte à la réception du personnage.

از امیال شخصیت تا امیال خواننده: مطالعۀ زیباشناختی تأثیر خوانش ادبی از خلال بیابان اثر لوکلزیو

عنصر شخصیت موضوع مطالعات ادبی زیادی بوده است. با این حال، مطالعات اندکی اثر زیباشناختی این عنصر بر دریافت خواننده را مورد بررسی قرار داده­اند. تحقیقات ونسان ژوو دربارۀ تأثیر شخصیت این فقدان نظری را جبران می­کند. او در تأثیر شخصیت در رمان (2001) می‌گوید شخصیت می­تواند منشأ سه نوع تأثیر بر خواننده باشد: شخصیت به مثابۀ شخص، شخصیت به مثابۀ عامل و شخصیت به مثابۀ بهانه. در پژوهش حاضر، از خلال رمان بیابان اثر لوکلزیو به مطالعۀ تأثیر شخصیت به مثابۀ بهانه می­پردازیم. این تأثیر هنگامی به وجود می­آید که خواننده امیال خود را در عنصر شخصیت بازیابد. اما تعامل خواننده با این بُعد شخصیت مطابق چه سازوکاری صورت می­گیرد و چگونه این تعامل باعث برون­ریزی امیال تکانشی خواننده می­شود تا لذت خوانش را برانگیزد؟ چه شگردهای روایی زمینه­ساز تأثیر شخصیت به مثابۀ بهانه هستند؟ برای پاسخ به این سؤالات و به منظور شناخت بهتر فرایند عمل خوانش و تأثیر آن بر خواننده، به بررسی سه میل تکانشی موجود در بیایان می­پردازیم که عبارتند از: میل به تماشاگری، گرایش به امر مغایر با انسانیت و امر غیر انسانی و میل به تأیید خود. همچنین، به مطالعۀ شیوه­های مختلف آماده­سازی روایی اثر به منظور ایجاد تأثیر مذکور در دریافت می­پردازیم.