boussole ou la nouvelle interprétation des mille et une nuits

L’orientalisme remontant au xixe siècle, est un mouvement qui marque l’intérêt de cette époque pour la langue, la littérature, les arts et la culture des pays orientaux. le rapport entre l’orient et l’occident est connu depuis l’antiquité. mais, l’étude savante de la langue et de la culture orientale remonte à la seconde moitié du xviie siècle et il atteint son apogée par la première traduction du grand trésor de la littérature universelle ; des mille et une nuits, par antoine galland. mathias énard, écrivain contemporain, ayant connu comme spécialiste des cultures et des langues arabe et persane, a essayé de décrire l’orient de son temps. cet article a pour objet de mettre en valeur la réécriture des mille et une nuits et la réincarnation de shéhérazade par mathias énard dont le reflet se voit dans son livre majeur, boussole. dans cette modeste recherche, à l’aide d’une approche analytique et comparative, nous allons essayer de répondre à deux questions : quelle est l’influence de la traduction des mille et une nuits sur boussole ? quelles sont les figures représentatives de shéhérazade dans ce roman ? nous allons tout d’abord étudier le parcours littéraire de mathias énard en tant qu’admirateur de l’orient des mille et une nuits. ensuite, nous allons déchiffrer que ces deux ouvrages se rapprochent non seulement par la structure mais également par le contenu.

رمان قطب نما یا هزار و یک شبی جدید

شرق شناسی، پدیده­ای که در قرن نوزدهم میلادی به اوج خود رسید، جنبشی است که به مطالعۀ مسائل تاریخی، اجتماعی، مردم­شناسی، زبان­شناختی، فرهنگی، مذهبی و غیره در کشورهای شرقی می­پردازد. رابطۀ میان شرق و غرب از زمان‌های قدیم و دوران باستان شناخته شده است. با این وجود مطالعۀ علمی زبان و فرهنگ شرقی به نیمۀ دوم قرن هفدهم می­رسد و نقطۀ عطف آن اولین ترجمه از بزرگترین گنجینۀ ادبیات جهان: هزار و یک شب، آنتوان گالان است. ماتیاس انار، نویسندۀ معاصر فرانسوی، که به عنوان متخصص فرهنگ و زبان‌های عربی و فارسی شناخته شده است در راه شناساندن مشرق زمین زمان خود بسیار تلاش کرده است. نویسندۀ کتاب قطب نما، که بسیار تحت تأثیر ترجمۀ کتاب هزار و یک شب قرار گرفته بود، تلاش کرد تا با الهام از این اثر بزرگ ادبی چیزی فراتر از آن برای دوران خود خلق کند. در این پژوهش ادبی بر آنیم تا بارویکردی تحلیلی و مقایسه‌ای تأثیر ترجمۀ هزار و یک شب را بر کتاب قطب نما اثرماتیاس انار بررسی کنیم و به سوالاتی چون: تأثیر ترجمۀ هزار و یک شب بر رمان قطب‌نما چیست؟ شهرزاد در چه قالب‌ها و چهره‌هایی در این کتاب معرفی می‌شود؟ پاسخ دهیم. در ابتدا به مطالعۀ رویکرد ادبی انار به عنوان تحسین کنندۀ مشرق زمین هزار و یک شب می­پردازیم، و سپس به بررسی این دو اثر ادبی، وجوه تمایز و تشابهات آنها می­پردازیم. این آثار ادبی نه تنها از طریق ساختار و فرم ادبی به هم نزدیک می­شوند، بلکه از لحاظ محتوا نیز تشابهات بسیاری دارند.