مطالعۀ کارکرد سازۀ آبی حصار سوم محوطۀ باستانی چغازنبیل با مطالعۀ میدانی و مدل‌سازی هیدرولیکی‌ـ هیدرولوژیکی

محوطۀ باستانی چغازنبیل به عنوان اولین میراث جهانی ثبت شده در ایران، دربرگیرندۀ سه محوطۀ هم مرکز اصلی با مرزهای حصار مرکزی، حصار میانی و حصار بیرونی است که بناهای شاخص مانند زیگورات، مجموعه کاخ ها و آرامگاه ها و تاسیسات شهری را در خود جای داده است. یکی از مهم ترین سازه های این محوطه، سازۀ آبی حصار سوم می باشد که مشاهدات و مطالعات ژئوفیزیک این پژوهش، دو آنومالی مدفون دیگر را نیز با مصالح مشابه در نقاط دیگری از حصار سوم شناسایی کرده است. رومَن گیرشمن (1895-1979) باستان شناس و حفار مجموعه، اعتقاد داشت که آب انتقال یافته از رودخانۀ کرخه در محل سازۀ آبی تصفیه شده و مورد استفادۀ ساکنان شهر قرار می گرفته است؛ لیکن مرتفع بودن محوطۀ باستانی نسبت به نقاط اطراف و عدم حضور شواهدی مبنی بر کانال انتقال آب از کرخه به سمت حصار سوم در نقطۀ سازۀ آبی، سوال اصلی این پژوهش را مبنی بر نوع و مکانیسم عملکرد سازۀ آبی مورد مطالعه ایجاد می کند. دیدگاه عملکرد دفعی سازۀ آبی موجود با عنایت به نتایج بررسی های اخیر نیز به عنوان یکی از فرضیه های اصلی از دیدگاه مهندسی آب در این پژوهش، مورد مطالعۀ دقیق قرار می گیرد. این پژوهش با مطالعات میدانی زمین شناسی زهکش های طبیعی و بررسی وضعیت تخلیۀ رواناب و زهاب شهری، مطالعات بیولوژیکی و محیط زیستی آغاز شد. مطالعات دقیق ژئوفیزیک حصار سوم برای شناسایی احتمال وجود سازه های مشابه و اسکن لیزر سازۀ آبی موجود برای تشخیص هندسۀ دقیق مجاری داخلی سازه انجام شد. با توجه به میزان توان تولید هیدرولوژیکی رواناب در زیرحوزه های منتهی به سازه های آبی موجود و تطبیق آن با ظرفیت گذردهی هیدرولیکی، وضعیت توپوگرافی و زمین شناسی و همچنین پلان قرارگیری سایر آنومالی های سازۀ آبی در قسمت های دیگر حصار سوم، می توان عملکرد زهکشی رواناب و زهاب شهری زیرحوزه های محوطه را از دیدگاه مهندسی آب و هیدرولیک، تایید و تصدیق نمود.