تزیینات معماری مسکونی دورۀ آل‌مظفر در منطقۀ یزد و جایگاه آن‌ها در خانه‌های این دوره

دورۀ آل‌مظفر یکی از دوره‌‌های شکوه و رونق در منطقۀ یزد است که به مدت نیم‌قرن، آرامش نسبی را برای این منطقه فراهم کرد؛ در سایۀ این آرامش، ساخت‌وساز بناها با کاربری‌های مختلف ازجمله مسکونی رونق گرفت. خانه‌های ساخته‌شده با استفاده از آرایه‌ها و تکنیک‌های مختلفی تزیین شده‌اند که با توجه به گستردگی و عدم شناخت آن‌ها تاکنون در هیچ پژوهشی، به اهمیت و جایگاهشان در معماری دورۀ آل‌مظفر پرداخته نشده است. با توجه به ضرورت یادشده، پژوهش حاضر با رویکرد تاریخی‌ـ توصیفی‌ـ تحلیلی، به تبیین جایگاه گونه‌های تزیینی پرداخته است. این پژوهش در دو شیوه انجام گرفته است: در شیوۀ اول به گردآوری اطلاعات تاریخی لازم از متون و در شیوۀ دوم، به جمعآوری داده‌ها و مستندسازی آن‌ها از طریق بررسی‌های میدانی پرداخته شده و براساس داده‌های گردآوری‌شده، تجزیه و تحلیل نهایی صورت گرفته است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد در خانه‌های این دوره از گونه‌ها و تکنیک‌های مختلفی ازجمله تکنیک گِل‌بُری، تُنگ‌بری، آرایه‌های گچی، استفاده از چفد کلیل تزیینی، نقاشی دیواری و غیره استفاده شده است. همچنین متون به تزیین به‌وسیلۀ جام‌های آبگینه الوان و کتیبه‌نگاری اشاره کرده‌اند که آثاری از آن‌ها برجای نمانده است. اجرای برخی از این گونه‌ها بسیار ساده و ابتدایی بوده و با ابزارآلات معمولی قابل اجرا بودند که در اکثر مناطق مورد بررسی مشاهده می‌شوند؛ اما برخی از گونه‌ها از ظرافت خاصی برخوردارند و همین امر سبب شده در نمونه‌های انگشت‌شمار از این گونه‌ها استفاده شود به‌طوری‌که می‌توانند به نوعی بیا‌ن‌کنندۀ اهمیت این شهرها و روستاها باشند. همچنین تزیینات گل‌بری جایگاه ویژه‌ای در خانه‌های این دوره دارند. این تزیینات از لحاظ تکنیک‌های اجرا منحصربه‌فرد بوده و توانسته‌اند شیوه‌ای شاخص در این دوره ثبت کنند و به‌عنوان معیاری برای سنجش میزان اهمیت فضاها در نظر گرفته شوند. همچنین استفاده از گونه‌های تزیینی مختلف، می‌توانند به‌عنوان شاخصه‌ای برای بازشناسی خانه‌های این دوره قلمداد شوند.