بررسی و تبیین سیر تحول سیاست‌ها و برنامه‌های حفاظت از میراث فرهنگی، بازه زمانی سال 1357تا1391

بسترها و عوامل گوناگونی در فرایند شکل‌گیری سیاست‌ها و برنامه‌های حفاظت از میراث فرهنگی در ایران تاثیر‌گذار بوده‌اند. در این راستا مقاله حاضر، تغییرات ساختاری سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور متاثر از تحولات و رویدادهای فرهنگی ـ اجتماعی، سیاسی و اقتصادی کشور را که نقش موثری در فرایند شکل‌گیری سیاست‌ها و برنامه‌های حفاظت داشته‌اند، مورد بررسی قرار داده است؛ از این رو، هدف اصلی این مقاله بررسی و تبیین سیر تحول سیاست‌ها و برنامه‌های حفاظت از میراث فرهنگی، به‌ویژه از دیدگاه سازمان میراث فرهنگی است. برای این منظور، از روش تحقیق کیفی با راهبرد تفسیرگرایی، به‌منظور تبیین و تفسیر موضوع استفاده شده است؛ ابزارهای مورد استفاده شامل جمع‌آوری اطلاعات به روش مطالعه اسنادی و کتابخانه‌ای و بهره‌گیری از مصاحبه‌های عمیق و ساختاریافته با صاحب‌نظران و غالباً مدیران سازمان میراث فرهنگی است که توضیح و تفسیر آن مصاحبه‌ها محتوای مقاله را شکل می‌دهد. یافته‌های حاصل از این تحقیق نشان می‌دهد قوانین برنامه پنج ساله توسعه اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور و تحولات ساختاری صورت گرفته در سطح کشور ازجمله پیروزی انقلاب اسلامی و وقوع جنگ تحمیلی، به همراه تغییرات در سطح مدیریت سازمان میراث فرهنگی، تاثیرات متفاوتی را بر فرایند شکل‌گیری سیاست‌ها و برنامه‌های حفاظت از میراث فرهنگی در ایران داشته‌ است. بررسی‌ها نشان می‌دهد در دوره‌ای که بیشترین همگرایی بین برنامه‌های کلان توسعه‌ای کشور و اهداف سازمان میراث فرهنگی به‌وجود آمده است، بیشترین دستاوردها در راستای حفاظت از میراث فرهنگی ـ تاریخی حاصل شده است. به‌علاوه، بررسی و واکاوی قوانین برنامه‌های پنج ساله اول تا پنجم توسعه، به‌خصوص برنامه‌های سوم و چهارم توسعه، بیانگر ارایه راهبردها و به‌دنبال آن، شکل‌گیری سیاست‌ها و اقداماتی موثر به‌منظور حفاظت از میراث فرهنگی از سوی سازمان میراث فرهنگی و سایر سازمان‌های مرتبط می‌باشند.