بررسی نقش مصالح بومی در بناهای سنتی شهر کاشان از منظر پایداری زیست‌محیطی

معماری سنتی کاشان، دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی در ابعاد مختلف است که یکی از مهم‌ترین این ابعاد، مصالح به‌کاررفته در آن هستند. با توجه به اهمیت روزافزون بحث پایداری و همچنین تاثیر قابل توجه مصالح بر پایداری بنا، در این پژوهش به بررسی نقش مصالح بومی کاشان در پایداری زیست‌محیطی بناهای سنتی این شهر پرداخته‌ شد. در این راستا ابتدا با مطالعۀ منابع متعدد، شاخص‌های تاثیرگذار بر پایداری زیست‌محیطی مصالح در مراحل مختلف حیات آن‌ها شامل استخراج و تولید، حمل و انبار، ساخت‌و‌ساز، بهره‌برداری و درنهایت تخریب و بازیافت، گرد‌آوری ‌شدند. سپس با بررسی‌های میدانی در بافت تاریخی کاشان و مطالعات کتابخانه‌ای، مصالح بومی به‌کاررفته در آن استخراج ‌گردیدند تا از دیدگاه شاخص‌های جمع‌آوری‌شده مورد ارزیابی قرار گیرند. این ارزیابی در هر شاخص با روش متفاوتی نظیر گردآوری اطلاعات عددی، تحلیل کیفی و یا تدوین پرسش‌نامه انجام‌ شد. درنهایت، بر مبنای تحلیل‌های صورت‌گرفته و با استفاده ‌از طیف لیکرت، در هر شاخص امتیازاتی بین 1 تا 5 به مصالح مذکور اختصاص داده‌ شد تا با جمع‌آوری امتیازات هر مورد، یک مقایسۀ کیفی بین آن‌ها از دیدگاه تطابق با شاخص‌های پایداری زیست‌محیطی حاصل ‌شود. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که از میان مصالح مورد بررسی شامل خاک، سنگ، گچ، آهک، مصالح ‌نباتی و فلز، خاک با امتیاز 83 از 85 بیشترین تطابق و فلز با امتیاز 37 از 85 کمترین تطابق را با شاخص‌های مذکور دارند. با دقت روی تحلیل‌های موجود و امتیازات حاصل می‌توان دریافت که مهم‌ترین عامل تاثیرگذار بر امتیازات پایین فلز، فرایند ساخت پیچیدۀ آن و طی مراحل فراوری در کارخانه است، برخلاف خاک که نیازمند ساده‌ترین روش تولید، بدون انجام فرایندهای پیچیده برای آماده‌سازی است. 

investigating the role of local materials in the traditional buildings of kashan from an environmental sustainability perspective

the traditional architecture of kashan poses unique features in various aspects, one of which is the use of local materials. due to the increasing importance of the debate on sustainability and the significant impact of materials on building sustainability, the role of local materials in the environmental sustainability of traditional buildings was investigated in this research. in this regard, first, by studying available references, the indicators showing the environmental impact of materials in different stages of their life cycle, including extraction and production, transportation and storage, construction, operation, demolition, and recycling were collected. then, through field studies in the historical context of kashan and library studies, the local building materials were identified and evaluated by the above indicators. evaluation of each indicator was done with a different method such as collecting numerical data, qualitative analysis, or developing a questionnaire. finally, based on data analysis using the likert scale, materials were rated on a 1-5 scale for each indicator in order to perform a qualitative comparison between materials from the point of view of compliance with environmental sustainability indicators. the results of this research show that among the studied materials, including mud, stone, gypsum, lime, plant materials, and metals, mud is the most sustainable material with a score of 83 out of 85, and metals are the least sustainable with a score of 37 out of 85. examination of existing analyses and the scores obtained shows that the most important factor contributing to the low score of metals is its complex manufacturing process and the need to go through processing stages in the factory, unlike soil, which requires the simplest production method without complex processes for preparation.