بررسی ارتباط سازمان فضایی و شیوۀ زندگی در خانه‌های حیاط ‌دار دهۀ پنجاه تا نود شهر ایلام

در حوزۀ محیط و رفتار،سازمان‌دهی فضایی خانه و شیوۀ ‌زندگی همواره در یک ارتباط دوسویه بایکدیگر بوده‌اند. تغییرات سازمان‌دهی فضایی خانه‌ به‌شکلی کاملاً ملموس بر شیوۀ زندگی ساکنانش تاثیرگذار بوده است. شیوۀ زندگی در هر خانه در ارتباط مستقیم با فرهنگ، فعالیت‌های روزمره و قوانین اهالی خانه است که تغییرات آن‌ها قابل مشاهده و کاوش می‌باشد. با بررسی شیوۀ زندگی نیز می‌توان به فهم و خوانشی درست از علل شکل‌گیری فضاهای داخلی خانه‌ها و درنتیجه تغییرات سازمان‌دهی آن‌ها رسید. در راستای رسیدن به این هدف، نمونه‌هایی از خانه‌های معاصر حیاط‌دار شهر ایلام از دهۀ پنجاه تا نود به‌طور جداگانه در هر دهه انتخاب شده است که همگی آن‌ها دو ویژگی مهم دارند: یکی اینکه در شهر شاخص نیستند و عمومیت بیشتری دارند؛دیگر اینکه برای مطالعۀ رفتاری داخل خانه‌ها قابل دسترس‌اند. نمونه‌ها به‌ترتیب براساس دهه و محل قرار‌گیری حیاط نسبت به ساختمان ازa1 تا اe4 کدگذاری شده‌اند. روش تحقیق در این پژوهش موردی، ترکیبی است شامل روش‌های تفسیری و تطبیقی با استفاده ازمطالعات کتابخانه‌ای، مشاهده و دسته‌بندی داده‌های رفتار و شیوۀ زندگی، به‌دست‌آمده از مصاحبه با ساکنان توسط نرم‌افزار مکس‌کیودا. نتایج نشان از تغییرات در سازمان‌دهی فضایی خانه‌های حیاط‌دار شهر ایلام دارد. این تغییرات فقط مرتبط به محل قرار‌گیری حیاط نسبت به ساختمان نیست، بلکه مربوط به دهۀ ساخت خانه نیز هست و با توجه به تغییرات در فرهنگ و شیوۀ زندگی اهالی شهر قابل پیگیری است. با توجه به این پژوهش، این تغییرات مربوط به تعداد فضاها، نام آن‌ها، محل قرار‌گیری در پلان، همچنین نوع و تعداد فعالیت‌های هرکدام در دهه‌های مختلف از پنجاه تا نود است؛ امابا توجه به فرهنگ غنی مردم کرد بومی، همچنان در شیوۀ زندگی ساکنان اهمیت به مهمان و جانمایی بهترین قسمت خانه به فضای پذیرایی مشاهده می‌شود. حیاط نیز ازجمله فضاهایی است که تقلیل کاربری و تغییر مبلمان داشته که در بحث‌ها بیان شده است.

spatial organization and way of life in ilam’scourtyardhouses (1350-1390 sh)

in the field of environment and behavior, the spatial organization of houses and the way of life have always had a mutual relationship, i.e., changes in the spatial organization of houses impact the way of life of residents. the way of lifeis directly related to cultural practices, daily activities, and norms of the residents, whose changes can be observed and explored.it is possible to get a correct understanding of the reasons behind the formation of different residential interior spaces and changes in their organizationby studying the ways of life. in order to achieve this goal, examples of contemporary houses with courtyards in ilamwere selected dating from 1350 to 1390 aswhich were grouped according to their construction decades.they allhad two important features:they were not distinctive but common buildings in the city, and they allowedfor studying resident behavior inside houses. the samples were coded from a1 to e4 according to theirconstruction decade and to the location of the courtyardrelative to the building. this case study uses a mixed methodinterpretive and comparative approach using library research, observation, and classification of data obtained from interviews with residents regarding behavior and way of life analyzed with maxqda software. the results show changes in the spatial organization of courtyardhouses in ilam. these changes are not only related to the location of the courtyard relative to the building mass but also related to the construction decade of the house,which can be explained according to the changes in cultural practices and way of life. according to this research, these changes regard the number of spaces, their names, their position in the plan, as well as the type and number of activities in each space during different decades (50s to the 90s). due to the rich cultural hospitality of the native kurdish people, the assignment of the best part of the house to the reception area is still observed in the way of life of the residents. the courtyard is one of the spaces that has undergone reduced usage and furniture change, as explained in the discussions.