کتیبه‌های خط کوفی معقلی جلوخان مسجد جامع عباسی اصفهان: سنجش اصالت تاریخی از طریق کاوش در عکس‌های تاریخی

این تحقیق به شناسایی و سنجش اصالت تاریخی کتیبه‌های خط کوفی معقلی جلوخان مسجد جامع عباسی (شاه یا امام) اصفهان، از طریق جستجو و کاوش در عکس‌های تاریخی، اختصاص یافته است. جلوخان مسجد جامع عباسی اصفهان چندین کتیبه به خط کوفی معقلی دارد؛ اما تاکنون در هیچ تحقیقی در باب اصالت تاریخی آنها بحث نکرده‌اند. در این تحقیق این کتیبه‌ها شناسایی و با کاوش در عکس‌های تاریخی در باب اصالت آنها بحث شده است.این تحقیق در سه گام به انجام رسیده است. در گام اول عکس‌برداری جامعی از جلوخان این بنا انجام شده است. سپس با نشاندن عکس‌ها در کنار یکدیگر و تصویری تخت از بدنه‌های جلوخان این بنا عرضه شده و 46 کتیبۀ کوفی معقلی این جلوخان شناسایی و جای ‌آنها را روی تصویر تخت معین و نشانه‌گذاری شده است. سپس نقشه‌ای دو بعدی از روی تصویر تخت وضع موجود بنا تهیه شده و جای همۀ کتیبه‌های کوفی معقلی جلوخان در این نقشه نشان داده شده است. در گام دوم عکس‌های تاریخی به دست آمده از جلوخان مسجد جامع عباسی شناسایی و به ترتیب تاریخ منظم شده است. سپس عکس‌های تاریخی بر روی نقشۀ یادشده نشانده و روشن شده است که کدام کتیبه‌های کوفی معقلی جلوخان این بنا در طی زمان آسیب دیده یا فروریخته و بعداً مرمت شده است. گام دوم این تحقیق نشان می‌دهد که کدام کتیبه‌ها تا پیش از مرمت سال 1315 و 1316ش بر بدنه‌های جلوخان مسجد باقی بوده و با احتمال بیشتری اصیل است و کدامشان قطعاً اصیل نیست. در گام سوم وضع کتیبه‌هایی که تا پیش از مرمت سال 1315 بر بدنۀ جلوخان باقی بوده‌اند، با وضع امروزشان مقایسه و نشان داده‌ شده است که کدامشان قطعاً اصیل است و کدامشان قطعاً اصالت تاریخی ندارد. این تحقیق نشان می‌دهد که از 46 کتیبۀ کوفی معقلی جلوخان مسجد جامع عباسی، 34 کتیبه از نظر تاریخی اصیل‌اند، 11 کتیبه قطعاً تا پیش از مرمت 1315ش از دست رفته بوده‌اند و از این رو اصیل نیستند، و اصالت تاریخی 1 کتیبه نیز محتمل است.

square kufic inscriptions on the portal of masjed-e jame‘-e ʿabbasi of isfahan: a survey on historical authenticity

this research aims to identify and assess the authenticity of the square kufic (mo‘aqqeli) inscriptions on the portal of the masjed-e jame‘-e ʿabbasi of isfahan. there are several square kufic inscriptions on the portal of this mosque, yet the historical authenticity of none has ever been studied. this research was done in three steps: first, we completely photographed the portal of this building. then we made a panoramic image out of the photos from the facade, identified 46 square kufic inscriptions, and marked their place on the mentioned panoramic image. then, we produced a two-dimensional map of that image and showed the current location of all the square kufic inscriptions of the portal on this map. in the second step, we identified the historical photos of the portal of this mosque and organized them in chronological order. then, we overlaid these historical photos on the produced map and identified which kufic inscriptions were damaged or collapsed and later restored. by doing so, we showed which of these inscriptions were still in place before the restoration of 1937-1938, and so, are more likely to be authentic and which of them are definitely not. in the third step, we compared the condition of the inscriptions which remained intact on the portal’s facade until the restoration of 1937-38, as recorded in historical photos, with their present condition and showed which ones are definitely authentic and which ones are not. this research shows that out of 46 square kufic inscriptions on the portal of this mosque, 34 inscriptions are historically authentic, 11 inscriptions were definitely lost before the restoration works of 1937-38 and therefore are not authentic. moreover, the historical authenticity of one inscription is only probable.