سنجش عملکرد عناصر اقلیمی خانه‌های سنتی بافت تاریخی شیراز با رویکرد آسایش حرارتی؛ مورد پژوهی: ایوان

با رجعت به گذشته و نگاهی بنیادین به زیستگاه‌ها و عناصر همخوان با طبیعت، پایداری اقلیمی را از ویژگی‌های اصلی خانه‌های سنتی می‌توان برشمرد. انسان‌ها‌ در گذشته آموخته بودند که برای عملکرد حرارتی مناسب‌ترِ فضاهای سکونتی خود راهکارهای متفاوتی را اتخاذ کنند، لذا با خلق فضاهای بینابینی در حد‌فاصل فضای باز و بسته توانستند دمای محیط پیرامونی خود را کنترل کنند. غایت اصلی ایوان‌ها همانا عملکرد‌ اقلیمی آن‌‌ها بوده ‌است که با سایه‌اندازی در کنترل دما و ایجاد آسایش حرارتی نقش مهمی ایفا کرده‌اند. از‌ مهم‌ترین اهداف این پژوهش، بررسی داده‌های اقلیمی ایوان‌ها و شناخت عملکرد حرارتی آن‌ها با توجه به تناسبات کالبدی است. سه بنای سنتی ایوان‌دار با موقعیت‌های مختلف جغرافیایی انتخاب شدند. سنجش داده‌های آب‌وهوایی با وسایلی همچون ترموپیرومتر و ترموهیگرومتر انجام و سپس توسط نرم‌افزار شبیه‌سازی envimet اعتبارسنجی شده‌اند و در نهایت با نرم‌افزار biomet شاخص آسایش حرارتی pet اندازه‌گیری شد. داده‌های آب‌وهوایی از طریق ضرایب همبستگی ارزش‌گذاری شدند. بر اساس نتایج حاصل‌شده و با وجود تمامی متغیر‌های فیزیکی موثر در حیاط پیرامونی ایوان‌ها نظیر مساحت، پوشش گیاهی، حوض آب، ارتفاع دیوارها و مصالح دیده شد که برای عملکرد حرارتی بهتر، نیاز به کاهش دمای متوسط تابشی در حیاط و ایوان‌ها هستیم، لذا با توجه به همبستگی بسیار قوی دمای متوسط تابشی و شاخص آسایش حرارتی در حیاط و ایوان این سه خانه دیده شد که به‌رغم اثرات محیطی موثر در حیاط پیرامونی، افزایش عرض ایوان‌ها، افزایش مساحت گشایش فضایی ایوان در نما و افزایش ارتفاع از سطح حیاط از یک طرف و سایه‌اندازی بیشتر در حیاط از دیگر سو از درجۀ اهمیت بالاتری برخوردارند. در نهایت شاهد بهینه‌تر شدن شاخص ‌pet و در پی آن کاهش استرس حرارتی خواهیم‌ شد. ضوابط به‌دست‌آمده در این پژوهش دریچه‌ای جدید برای بازیابی مفاهیم الگوهای کهن و کمک به حل مشکلات اقلیمی خواهند شد.

Climatic Performance of Traditional Houses in the Old Texture of Shiraz using the Thermal Comfort ApproachCase Study: the Iwan (Veranda)

A fundamental look at the habitats and environmentfriendly spaces of the past confirms that climatic sustainability was one of the main features of traditional houses. In the past, humans learned to adopt different strategies to improve the thermal performance of their living spaces, i.e., by creating intermediate spaces between open and closed spaces they were able to control indoor temperatures. The main function of verandas was climatic, which by means of shading play an important role in controlling indoor temperatures and creating thermal comfort. One of the main objectives of this paper is to study the climatic data and thermal performance of verandas with respect to their physical proportions. Three traditional buildings having verandas were selected at different geographical locations. The field climate data was collected using measuring instruments such as a thermopyrometer and a thermohygrometer and then validated using Envimet and Biomet simulation software to measure the PET thermal comfort index. The climatic data was weighted using correlation coefficients. Despite all correlating physical aspects of the courtyards, such as area, vegetation, pond, wall height and materials, it was observed that the reduction of the average radiant temperature in the courtyards and verandas improved thermal performances. There was a strong correlation observed between the average radiant temperature and the thermal comfort index in the three houses. Increase of the width of the veranda, increase of their facade opening area, increase of their elevation from the courtyard level, and increase in shading of the courtyard areas are the most effective factors improving the PET index and consequently reducing thermal stress. The resulting guidelines from this research will open a new window to retrieve the concepts of ancient patterns to help solve urban climatic problems.