جستاری در ریشه‌های پیدایش تالار در معماری عصر صفوی

یکی از ابداعات فضایی چشمگیر در معماری عصر صفوی، تالارهایی است که هرچند بازماندگان امروزی‌شان اندک است و در پاره‌ای موارد نظیر تالار عالی‌قاپو با یک فاصلۀ زمانی به این بناها الحاق شده‌، برازندگی و زیبایی ترکیب این عنصر با این عمارات‌ها چنان است که امروزه تصور این بناها بدون تالارهایشان، تقریباً امکان‌ناپذیر است. این موضوع به‌خودی خود پرسش‌هایی را دربارۀ ریشۀ این تالارها، نحوۀ ظهورشان در معماری این دوره و سیر تحول آن‌ها پیش می‌کشد؛ پرسش‌هایی که هرچند پاسخ‌های گوناگونی برای آن‌ها تدارک شده، به‌عقیدۀ اغلب صاحب‌نظران هنوز هیچ‌یک از پاسخ‌ها به حد کافی قانع‌کننده به نظر نمی‌رسد. بررسی حاضر ظهور این پدیده را در ارتباط با گونه‌ای از ساختارهای معماری ایرانی که تاکنون کمتر بدان پرداخته شده، یعنی سازه‌های چادری و ساختارهای موقت به‌کاررفته در باغ‌ها، ریشه‌یابی می‌کند. این پژوهش به روش تفسیری تاریخی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و تحلیل داده‌های متنی و تصویری (نگاره‌ها) انجام می‌گیرد. این تحقیق نشان می‌دهد که تالارها را باید حاصل تحولی گسترده‌تر در روند تکامل سایبان‌های موقت کوشک‌مانند به شمار آورد؛ تحولی که در پی آن سایبان با ابعادی به‌مراتب گسترده‌تر‌، با ستون‌های بیشتر و به نیت استقرار دائم ساخته می‌شود.

Origins of the Tālār in Architecture of the Safavid Period

One of the remarkable spatial innovations in Safavid architecture is the tālār (acceptance hall). Although few examples remain today and as in some cases (e.g. Ali Qapu), they were annexed to previous buildings, the elegance and beauty of the overall architectural composition are such that nowadays it is almost impossible to imagine the buildings without tālārs. This raises some questions about their origins, their emergence, and their history of development in the architecture of this period. Although various statements have been proposed, none is sufficiently convincing in the opinion of most experts. The present article sheds light on the origin of the tālār emphasizing a littlestudied element in Persian architecture, i.e., tents and temporary structures that were built in gardens. The research employs the interpretivehistorical method, analyzing extant textual/pictorial sources. The results indicate that the invention of the tālār could be associated with the development of tent and kiosk structures, where they were repurposed as permanent structures having more columns and a larger scale.