بررسی کارایی شاخص‌های نور روز در ارزیابی کیفیت آسایش بصری کاربران (مطالعۀ موردی: فضاهای آموزشی دانشکده‌های معماری شهر تهران)

اطمینان یافتن از ورود مقادیر مناسبی از نور روز به داخل فضا، به‌خصوص در فضاهای آموزشی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ زیرا در کنار تاثیر مثبت نور طبیعی بر خلق‌وخو، تمرکز و کیفیت یادگیری دانش‌آموزان و دانشجویان، وجود نور بیش‌ از حد نیاز و عدم کنترل آن، منجر به بروز خیرگی و نارضایتی بصری می‌شود. امروزه به کمک شبیه‌سازی و با بهره‌گیری از شاخص‌ها، امکان پیش‌بینی کیفیت روشنایی و میزان رضایتمندی کاربران از شرایط نوری فضا (از نظر مقدار نور و خیرگی) فراهم شده است. هدف پژوهش پیش رو، بررسی میزان قابل ‌اعتماد بودن ارزیابی‌های حاصل از شاخص‌های نورسنجی در فضاهای آموزشی است؛ به این منظور، عملکرد نور روز در تعدادی از آتلیه‌های طراحی معماری دانشگاه‌های تهران به دو روشِ »شبیه‌سازی و محاسبه شاخص‌های مربوط به مقدار نور و خیرگی « و »مطالعۀ میدانی و آگاهی از نظریات کاربران به کمک پرسشنامه « مورد بررسی قرار گرفت و نتایج به‌دست‌آمده از دو روش با یکدیگر مقایسه شد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در میان شاخص‌های پیش‌بینی مقدار نور، بیشترین همبستگی با نظریات کاربران مربوط به شاخص روشنایی لحظه‌ای ep>n lx (n بین 100 تا 300 لوکس) بوده است. شاخص‌های epleed، sda و udi، با شباهت زیادی از نظر میزان همبستگی با نظر کاربران، در رتبه‌های بعدی جای می‌گیرند. این در حالی است که میان شاخص‌های خیرگی مورد بررسی و نظر کاربران، همبستگی ضعیف بوده یا رابطه‌ای وجود نداشته است. عملکرد مناسب ضوابط udi3003000,50%>75% و ase1000lx,250h<10%، به‌ترتیب برای تشخیص فضاهای قابل‌ قبول از نظر مقدار نور و خیرگی، از دیگر نتایج حاصل‌شده از این پژوهش است.

Evaluating the Effectiveness of Daylight Performance Metrics in Predicting Visual Comfort Case Study: Educational Architecture Design Studios in Tehran

It is essential to ensure that adequate daylight penetrates in, especially, educational environments. In spite of positive significant impacts of daylight on the emotions, concentration, and learning of students, an exceeded amount of light will lead to glare and visual dissatisfaction. Over the last few years, with the help of simulation tools and lighting indices, it is possible to predict lighting quality and assess the visual comfort of occupants. This research aims at determining the accuracy of daylight metrics in scholastic environments. To achieve this, the daylight performance of twenty studio spaces in Tehran was investigated through: 1) simulation and calculation of daylight and glare metrics; 2) design and analysis of a questionnaire to determine the degree of satisfaction of students. The outcomes of both methods were compared. The results show that among the metrics for predicting the amount of light, there is a stronger correlation between respondents rsquo; perception and EP>n lx (nϵ[100300]). The correlation decreases with EPLEED, sDA, and UDI respectively, while no significant correlation is observed between glare metrics and respondents rsquo; perception. According to the results, UDI3003000,50%>75% and ASE1000lx,250h<10% are appropriate criteria for predicting visual comfort regarding lighting and disturbing glare.