سنجش حس مکان و شناسایی مولفه‌های موثر بر آن در بافت تاریخی تهران(موردپژوهی: محلۀ تاریخی امامزاده یحیی)

امروزه سطح پایین حس مکان و کمرنگ بودن احساس تعلق و هویت ساکنان در بسیاری از مناطق شهری، به خصوص در بافت های تاریخی، به واسطۀ دگرگونی ها و تغییرات نامتناسب با بستر، روح و غریزۀ آدمی، مسئله ای مهم در بحث چگونگی برخورد با بافت های تاریخی است. این پژوهش، با روش توصیفی تحلیلی، به بررسی مفهوم چندبعدی حس مکان و شناسایی عوامل تشکیل دهندۀ آن در محلۀ تاریخی امامزاده یحیی به عنوان محله ای رو به زوال می پردازد. بدین منظور برای سنجش حس مکان و ارزیابی عوامل موثر بر آن از ابزار پرسشنامه و مصاحبۀ نیمه ساختاریافته استفاده شده و با استفاده از آزمون همبستگی به کشف رابطۀ معنادار، شدت و جهت رابطۀ میان آن ها پرداخته شده است. نتایج نشان داد که درمجموع، حس مکان ساکنان محلۀ امامزاده یحیی در سطح پایینی قرار دارد و از جمله دلایل آن می توان به نارضایتی ساکنان از عوامل کالبدی، اجتماعی، فعالیتی و معنایی در محله اشاره کرد. همچنین آزمون همبستگی نشان داد میان حس مکان ساکنان و احساس افتخار آن ها به حضور در محله، رابطۀ معناداری وجود دارد (0.05>p) و سطح بالای حس مکان باعث می شود تا ساکنان با شدت بیشتری خود را اهل محلۀ خویش بدانند و متناسب با آن، انگیزۀ تداوم سکونت و ماندگاریشان در محل زندگی ارتقا یابد. در مقابل نحوۀ پیدا کردن مسیرها توسط ساکنان در این محله، رابطۀ معناداری با بُعد وابستگی به مکان برقرار نکرده است (0.156r= و 0.05

Measuring sense of place and identifying the effective components in the historical fabric of Tehran (Case study: The historical neighborhood of Imamzadeh Yahya)

Nowadays, the reduced sense of place, sense of belonging, and identity in inhabitants of many urban areas especially in historical contexts that are undergone extensive and disproportionate redevelopment are an important issue in dealing with these districts. This descriptiveanalytical research explores the multidimensional concept of sense of place and identifies its constituent factors in the historical neighborhood of Imamzadeh Yahya as a case study. For this, semistructured questionnaires and interviews were used to measure sense of place and evaluate the influencing factors. Then, using the correlation test, significant relationships, as well as their strength and direction, were identified between the influencing factors. The results indicate that the perceived sense of place is weak in the residents of the selected neighborhood. This may be linked to the residents rsquo; dissatisfaction with physical, social, activityrelated and semantic features of the neighborhood. Also, the findings showed that there is a significant relationship between the residents rsquo; sense of place and their sense of honor of residing in that neighborhood (P<0.05). A higher level of sense of place improves the sense of community belonging among the inhabitants and their tendency to live and stay in their neighborhood. To the contrary, there was no significant relationship between the residents rsquo; place attachment and wayfinding (navigation) in the context (P>0.05, r=0.156). The results also revealed that the existence of historical monuments in the neighborhood does not strengthen sense of place in residents, in spite of their interests in them (mean=4.76), rather, they are only considered as existing potentials in the area. Therefore, it is possible to induce a higher level of sense of place, sense of belonging, and place identity with the help of all potential features and thoughtful planning.