نقش تدابیر اقلیمی مبتنی بر جابه‌جایی فصلی در طب سنتی بر سلامت انسانو تاثیر آن بر شکل‎گیری سازمان فضایی معماری مسکونی سنتی ایران

هدف از انجام این تحقیق، واکاوی خاستگاه دانش اقلیمی معماران سنتی و یافتن نقش مبانی طبی تدابیر اقلیمی مبتنی بر جابه جایی فصلی، به مثابۀ رفتار تنظیم کنندۀ شرایط محیطی بر سلامت انسان و شکل گیری سازمان فضایی معماری مسکونی چهار اقلیم ایران با تکیه بر مبانی طبی است. روش تحقیق در بخش گردآوری اطلاعات، تفسیری تاریخی و در حوزۀ شواهد مصداقی، موردپژوهی و تطبیقی تحلیلی و در بخش تحلیل اطلاعات، کیفی است. یافته lهای تحقیق نشان می lدهند مبانی طبی طراحی اقلیمی مبتنی بر جابه جایی فصلی، بر ویژگی lهایی همچون مکان lیابی، تنظیم زمانی، تنظیم طبقات ارتفاعی و جهت lگیری فضا اشاره دارد. مجموع تحلیل lها حکایت از آن دارد که سازمان فضایی 18 خانۀ بررسی شده در چهار اقلیم ایران در سلسله مراتبی از طراحی اقلیمی متناسب با مطالعات اقلیمی پزشکان، به عنوان بخشی از آگاهی اجتماعی زمانه، که یکی از معیارهای شکل lدهندۀ سازمان فضایی خانه های سنتی در گذشته بوده، شکل گرفته است و با مبانی طبی طراحی اقلیمی مبتنی بر جابه جایی فصلی در طب هماهنگی دارد. نحوۀ انجام جابه جایی فصلی درون خانه ای به دو عامل زمان و مکان جابه جایی فصلی که در مبانی طبی به آن ها اشاره شده وابسته بوده و در سازمان فضایی خانه ها اثرگذار بوده است و به صورت دووجهی و تک وجهی درون گرا، تک وجهی برون گرا، فصلی، روزانه و شبانه، عمودی و افقی در محور آسمان (بام، بالاخانه، پایین خانه، زیرزمین) و محور زمین (جلوسرا، عقب سرا) انجام می گرفته است. در این میان، جابه جایی فصلی، به عنوان شیوۀ زندگی اقلیمی و درمان اقلیمی، و جابه جایی فصلی درون خانه ای، به عنوان یک راهکار مناسب اقلیمی، می lتواند در جهت حفظ سلامت، بهره مندی از عناصر اقلیمی پایدار و دستیابی به آسایش حرارتی در خانه های معاصر امروزی استفاده شود.

The Impacts of Climatic (Seasonality) Strategies on Human Health in Traditional Medicine, and on the Spatial Organization of Traditional Residential Architecture

The aim of this study is to investigate the climatic knowledge of traditional architects and find the role of medical principles of climateresponsive design based on seasonal displacement (as environmental behavior) on human health and on the spatial organization of residential architecture in the four climate types of Iran. Data was collected using an interpretativehistorical method; case studies were done using an analyticalcomparative method, and data analysis was performed using a qualitative method. The research findings show that medical principles behind seasonal architecture include factors such as location, time, elevation, and orientation of spaces. A general conclusion drawn from the analysis of spatial organization in 18 houses surveyed in the four regions of Iran shows that the houses fall within a hierarchy of climateresponsive design according to the collective medicalclimatic knowledge of their time. Hence, their design is in agreement with the medical principles of seasonality. Displacement inside the house depended on time and place according to medical principles which affected the spatial organization of houses. This concept was manifested in the form of introvert doublesided or singlesided, extrovert singlesided, seasonal, diurnal, vertical (along the axis of the sky, i.e., roof, upper part, lower part, underground) and horizontal displacement (front and back parts). As a result, choosing a climateresponsive lifestyle and treatment style based on seasonal displacement shows to maintain health and ensure a sustainable climatic design and thermal comfort for contemporary houses.