تحلیل جرم جعل مفادی

کتاب «تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده» قانون مجازات اسلامی ایران، جرم جعل مادی را از جعل مفادی تفکیک نکرده است. قانون‌گذار کیفری برای آن دو، مجازات یکسانی را پیش‌بینی کرده است و در مواردی هم برای رفع این ایراد، مواد قانونی متعددی را برای بیان ممنوعیت اَشکال مختلف یک رفتار وضع نموده که شناسایی مصادیق مسلّم جرم جعل مفادی را ناممکن می‌سازد. حقوق‌دانان در تعریف اصطلاح جعل مفادی اتفاق نظر ندارند. آن‌ها در بیشتر این تعاریف، دو عنصر «تغییر حقیقت در مضمون سند یا نوشته» و «سلامت ظاهری سند» را مد نظر قرار داده‌اند، اما نمی‌توان این عناصر را به عنوان مشخصات اختصاصی جرم جعل مفادی در نظر گرفت؛ زیرا این شرایط در جعل مادی نیز قابل تحقق است. جستار پیش رو می‌کوشد تا معیارهای تمایز جعل مادی و مفادی را در حقوق کیفری ایران، مصر و فرانسه به تفصیل بررسی کند. به همین منظور نظرات حقوق‌دانان را در این زمینه مبتنی بر تفاوت در سِمت مرتکب جعل مادی و مفادی، تفاوت در موضوع و میزان مجازات آن‌ها، تفاوت در نحوه قلب حقیقت و تفاوت در زمان ارتکاب آن‌ها، نقد و ارزیابی می‌نماید.