الگوی جرم‌شناسی کرامت‌مدارِ بازداشت موقتِ افتراقی بیماران در آیین دادرسی کیفری 1378 و 1392

اصل شخصی شدن تحقیقات مقدماتی و استفاده از ابزارهای آن در بحث کرامت‌مدار کردن آیین دادرسی کیفری، اهمیت ویژه‌ای دارد. این موضوع در امر اجرای مجازات با عنوان عدم تحمل کیفر نیز به چشم می‌خورد. طبق ماده 502 آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 در صورتی که برابر نظر پزشکی قانونی، محکوم‌علیه قادر به تحمل حبس نبوده یا ادامه مجازات حبس برای وی خطر جسمی و فیزیکی داشته باشد، با رعایت شرایط قانونی از ادامه حبس جلوگیری خواهد شد. بحث عدم تحمل کیفر در خصوص مجازات شرعی شلاق حدّی نیز در قانون مجازات اسلامی وجود دارد. از سوی دیگر، بازداشت موقت به عنوان شدیدترین قرار تامین کیفری در مواردی بر اساس مواد 237 و 238 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392، ضروری بوده و اقدام به آن برای بازپرس تکلیف می‌باشد. در بسیاری از موارد نیز دیگر قرارهای کیفری به دلایلی از قبیل عجز از معرفی کفیل یا تودیع وثیقه، نتیجه‌ای مشابه بازداشت موقت را به دنبال دارند. سوالی که در اینجا به ذهن می‌رسد این است که در این موارد وضعیت متهمان بیمار چگونه خواهد بود؟ آیا اصول کرامت‌مدارانه آیین دادرسی با تکلیف بازپرس به صدور قرار بازداشت، قابل جمع است؟ آیا می‌توان به یک آیین دادرسی افتراقی معتقد بود؟ نگارنده، معتقد به استفاده از یک نوع آیین دادرسی افتراقیِ مبتنی بر آموزه‌های جرم‌شناسی و کرامت انسانی در بحث بازداشت موقت است.