دامنۀ شمول استخوان‌های «کعب» و «قدم» و بررسی دیۀ صدمات آن از منظر فقه، حقوق و پزشکی قانونی

استخوان‌های کعب و قدم، بر پایه متون روایی و فقهی، دارای احکام ویژه‌ای هستند. این تحقیق به بررسی دامنه شمول استخوان‌های کعب و قدم می‌پردازد تا مصادیق احکام دیه صدمات استخوانی وارد بر این عناوین در متون روایی و فقهی تشخیص داده شود. قدم، در تعریفی موسع، شامل استخوان‌های بعد از مفصل مچ پا است که مجموعاً 26 استخوان را دربرمی‌گیرد. در میان استخوان‌های کف پا، یا به‌عبارتی استخوان‌های بعد از مفصل مچ پا، تنها دامنه شمول استخوان‌های انگشتان پا به‌طور قطعی مشخص است و سایر استخوان‌های کف پا در دامنه واژگان کعب یا قدم قرار می‌گیرند. با توجه به اینکه حقیقت شرعیه و متشرعه در معنای کعب و قدم وجود ندارد، این نتیجه حاصل شده که بر اساس متون لغت و فقه، کعب همان قوزک پا بوده و تمامی 26 استخوان‌های بعد از مفصل پا به استثنای 14 استخوان انگشتان پا، در دامنه شمول واژه قدم و احکام مربوط به آن، از جمله میزان دیه تعیین شده برای صدمات وارده بر هر یک از استخوان‌های کعب و قدم، قرار می‌گیرند. هرچند دیه مخصوص برخی استخوان‌ها از جمله ترقوه مورد توجه مقنن بوده، لکن موضوع این نوشتار علیرغم وجود متون روایی، مسکوت مانده است. این تحقیق به روش کتابخانه‌ای به بررسی متون روایی، فقهی، حقوقی و رویه پزشکی قانونی پرداخته و پیشنهادهای تقنینی را بر اساس نتایج حاصله ارائه نموده است.

the scope of the bones of “kaʿb” and “qadam” andexamination of al-dīya (arabic, الْدِّ یَة ) for injuries from theperspective of jurisprudence, law, and forensic medicine

the bones of the “kaʿb” (arabic, اَلْکَعْب , lit., ankle) and “qadam” (arabic, اَلْقَدَم , lit., the lower extremity of the leg below the ankl or foot such as, tarsal bones, metatarsals, and phalanges or toes), based on jurisprudential-narrative texts have special rulings(arabic, احْکام , romanized, aḥkām, lit., rulings, plural of ḥukmحُکْم“ ”). the research on the scope of the inclusion of “kaʿb” and“qadam” bones is in order to identify the examples of the rulingsof dīya (arabic, دیة ; pl., dīyāt, arabic, دیات ) for bone injuriescaused to the titles mentioned in jurisprudential-narrative texts.the “qadam” in an extensive definition, includes the bones afterthe ankle joint, which includes 26 bones. in general, the plantarbones, or in other words, the bones after the ankle joint, only therange of inclusion of the toe bones is definitively known, and theother plantar bones are in the range of the words of the heel orfoot. in the set of bones in the foot or, in other words, the bonesafter the ankle joint, only the range of the toe bones is definitivelyspecified, and the other bones of the foot fall within the scope ofthe terms “kaʿb” and “qadam”. considering that al-ḥaqīqatuash-sharʿiyya (arabic, اَلْْقَیقَةُ الْشَّرْعیةّ , lit., it was established for areligious meaning during the time of the prophet of islam) and al-ḥaqīqatu al-mutisharriʿa (arabic, اَلْْقَیقَةُ الْمُتِشَرِعَّة , lit., the conceptsor principles that have been established within islamicjurisprudence or sharīʿah) were not meant in the context of“kaʿb” and “qadam”, it was concluded, based on the texts oflexicon and al-fiqh (arabic, اَلْفِقْه , lit., “jurisprudence”) that“kaʿb” is the same as the ankle and all the 26 bones after the footjoint, except for the 14 bones of the toes, which are included in thescope of the word “qadam” and its related rulings, including theamount of blood money determined for the injuries inflicted oneach of the bones of the “kaʿb” and “qadam”. although the dīya(blood money) for certain bones, including the clavicle, has beenconsidered by the legislator, the subject of this article hasremained unaddressed despite the existence of narrative texts.this article examines the narrative texts, jurisprudential texts,legal texts, and forensic procedures in a library manner andpresents legislative suggestions based on the results.