ادله قصاص قاتل شخص مدیون با تکیه بر دیدگاه خلاف مشهور صاحب جواهر و قانون مجازات اسلامی 1392

قصاص در راستای حفظ مصالح عموم وضع گردیده است؛ اما با این حال در فرضی که مقتول، مدیون بوده، ولی فاقد ترکه‌ای برای پرداخت دیونش توسط وراث است، این سوال مهم مطرح می‌شود که آیا اولیای دم می‌توانند بدون توجه به دیون مقتول، قاتل را قصاص نمایند؟ مشهور اندیشمندان فقه با استناد به روایت ابوبصیر، حق قصاص را برای اولیای دم بدون ادا یا تضمین دیون مقتول جایز ندانسته‌اند؛ در حالی که صاحب جواهر و برخی از فقهای معاصر با استناد به عمومات قرآنی و روایی، اصل عدم وجوب اکتساب مال و اصل عدم ادا و تضمین، قصاص قاتل را جایز دانسته‌اند. در این خصوص، قانون مجازات اسلامی 1392 نیز قضیه را به سکوت برگزار کرده و دکترین حقوق کیفری نیز کمتر بدان ورود نموده است و از طرفی در این مورد، رویه خاص قضایی نیز به چشم نمی‌خورد. جستار حاضر به روش توصیفی تحلیلی و با واکاوی ادلۀ دو دیدگاه مذکور، قول مشهور را که نقش عمده‌ای در تامین مصالح اقتصادی و نظم عمومی جامعه نیز دارد، قوی‌تر دانسته و قوانین موضوعه را که مخالف نظر مشهور است، مورد نقد و بررسی قرار داده است.

the proofs of qisas of the debtor’s murdererby relying on unfamed view of ṣāḥib al-jawāhir and the islamic penal code of 2013

friedrich van marts, the representative of the russian government, in the first hague peace conference of 1899, stated that until a regular rule of war is compiled, the contracting states would agree that in cases not included by the ratified provisions, civilian and hostile populations will continue to be protected by the principles of the rights of nations derived from established customs among civilized nations are considered as the principles of humanity and the call of public conscience. this statement, which became famous in the literature of international law as the martens clause, has had objective effects in international criminal law. international criminal courts have resorted to the martens clause on various occasions. it can be stated by analyzing the verdicts and opinions of international criminal courts that the martens clause, generally in international law and international criminal law in particular has different capacities and functions. it is not easy to distinguish between these roles. whether citing the martens clause is in line with the role of fixing problems or interpreting an ambiguous rule, or merely strengthening the court’s legal arguments is not very convincing and without controversy; since, the type of attitude towards the martens clause determines the identification of its effect in international criminal law. the present article by searching in the international judicial procedure, concludes that the role of interpretation and clearing (elimination) the ambiguity and obscurity of legal have had a special effect on the citation of international criminal courts on the martens clause. these various capabilities and capacities of the martens clause cause human society to use it constantly and as needed to achieve the desired situation and transition from the existing situation. based on this, we have observed various objective functions of the martens clause in international criminal law, and this process will continue in the future.