حبس‌گرایی و عدول از قواعد حقوقی در جرایم مواد مخدر در پرتو بخشنامه‌گرایی قضایی

بررسی تحولات دهه 1390 خورشیدی، آشکارا از گرایش قانون‌گذار جمهوری اسلامی ایران به تعدیل رویکرد سختگیرانۀ قبلی نسبت به مصرف‌کنندگان مواد مخدر و روانگردان و مرتکبان جرائم مربوط به آن حکایت دارد. در این زمینه، یکی از اقدامات قابل توجه، «ماده واحدۀ الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر» مصوب 1396 است. با وجود این، هرچند صدر ماده واحده که درباره کیفر اعدام است، نشان‌دهنده رویکرد کاهشی و تخفیفی است، اما تبصره آن که درباره حبس‌های بیش از 5 سال است، دارای یک رویکرد سختگیرانه است. صرف‌نظر از رویکرد سختگیرانه تبصره، پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی، در صدد بررسی رویه قضایی سختگیرانه‌تر و شدت‌گرایانه‌تری است که به دنبال تصویب و لازم‌الاجرا شدن ماده واحده الحاقی و تبصره آن در میان دادگاه‌های انقلاب شکل گرفته و در یکی از بخشنامه‌های ریاست وقت قوه قضاییه ریشه دارد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که آن قسمت از بخشنامه مورد بررسی که قضات را از اِعمال تخفیف به کمتر از حداقل مقرر قانونی ممنوع کرده است، به دلایل متعددی همچون مغایرت با مقررات قانون مبارزه با مواد مخدر و دلالت‌های عقلیِ حاصل از بررسی روند تصویب ماده واحده الحاقی و اصول مهم حقوقی از جمله اصل کیفی‌سازی قوانین، لازم‌الاجرا نبوده و شایسته ابطال است.

Incarceration and Deviation from the Legal Principles and Rules in the Light of the Circular-Centered Criminal Policy in the Judiciary

The examination of the evolution of the 2011s obviously indicates the tendency of the legislature of the Islamic Republic of Iran to moderate the previous punitive approach concerning the drug and Psychedelic drugs and perpetrators of crimes related to it. In this area, one of the notable actions is the insertion of a single article in the Drug Control ACT of 2017. Despite this, the beginning of the single article which is about capital punishment, also called the death penalty shows the mitigating and reducing approach but its note which is about imprisonment for more than 5 years has a punitive approach. Regardless of the punitive approach of the note, the present paper with the descriptiveanalytic method is going to study a more punitive and severe precedent as it has been formed for being passed and the enforceability of the insertion of the single article and its note in the revolutionary trials and it is rooted in one of the circulars of the judiciary chief. The consequences show that the part of the examined circular that the judges are prohibited the mitigation less than the minimum which is determined by law is not forcible and is right to be repealed for several reasons such as contradiction with the regulations of the Drug Control ACT and intellect (reason) indications resulting from the study of the process of passing the insertion of the single article and the important legal principles like the principle of qualitizing the rules.