واکاوی مبنا و ماهیت رسیدگی فرجامی در نظام دادرسی کیفری ایران و فرانسه

قانون آیین دادرسی کیفری 1392 با وجود پیش‌بینی مجدد فرجام‌خواهی، تعریف مشخصی از رسیدگی فرجامی ارائه نداده و مبنا و ماهیت آن را به روشنی تبیین نکرده است. لذا در پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و الگوهای تطبیقی، مبنا و ماهیت رسیدگی فرجامی در نظام کیفری ایران با نگاه به موازین حقوقی فرانسه بررسی شده است. یافته‌های این پژوهش موید آن است که پیش‌بینی رسیدگی فرجامی در حقوق کیفری ایران، بر پایه شناسایی حق اعتراض نسبت به آرای محاکم برای طرفین پرونده و اعمال تکلیف نظارتی دیوان عالی کشور بر اساس اصل 161 قانون اساسی صورت گرفته است. از حیث ماهیت نیز با لحاظ آموزه‌های حقوق فرانسه و با در نظر گرفتن جهات فرجام‌خواهی، این نتیجه به دست می‌آید که رسیدگی فرجامی، رسیدگی شکلی صرف نیست؛ زیرا دیوان عالی در فرایند رسیدگی، به عدم رعایت مقررات ماهوی پیرامون آرای صادره نیز توجه کرده و بدین‌جهت حکمی (قانونی) دانستن این نوع از رسیدگی که منصرف از رسیدگی موضوعی بوده، ارجح است. به رغم آنکه در فرانسه فرجام‌خواهی علی‌القاعده به عنوان مرحله سوم رسیدگی است، ضمن لزوم توجه به تفاوت مفهوم درجه دادرسی با مفهوم مرحله رسیدگی، در حقوق کیفری ایران، فرجام طریق عادی اعتراض و مرحله دوم رسیدگی می‌باشد.

Reviewing the Basis and Nature of the Appeal Proceedings in the French and Iranian Criminal Legal System

With observing appeal the Iranian Code of Criminal Procedure 1392 has not presented a specific definition for the appeal proceedings. Therefore; the present note with applying descriptiveanalytic method and the comparative paradigms the basis and nature of the appeal proceedings in the Iranian legal system with a look at the legal criteria of France has been investigated. The findings prove that the consideration of the appeal proceedings in the penal code of Iran has been shaped based on accepting the right to appeal for both parties of the file and the enforcement of the supervisory liability of the Supreme Court of Iran based on Article 161 of the Constitution of the Islamic Republic of Iran (The Supreme Court is to be formed for the purpose of supervising the correct implementation of the laws by the courts, …). from the side of the nature with seeing the teachings of the French law and with considering the points of appeal this finding emerges that the appeal proceedings is not merely formal proceedings because the Supreme Court in its procedure has paid attention to the nonconformity with the substantive rules and because of it, this kind of procedures being legitimate which is different from subjectmatter jurisdiction is prior. Despite customarily in France appeal is the third instance (stage) of proceedings, meanwhile it is necessary to be paid attention to the difference between the concept of the degrees of litigations and the stage of litigation, in the penal code of Iran appeal is an ordinary method to protest and is the second instance of proceedings.