مقایسهی اثربخشی شیوه‌های ارایه و تهیهی نقشه‌های مفهومی بر درک مطلب

در این پژوهش اثربخشی شیوه های ارایه و تهیه‌ی نقشه های مفهومی (ارایه‌ی نقشه های مفهومی از قبل آماده، نقشه کشی مفهومی مداد-کاغذی و نقشه کشی مفهومی رایانهای) بر درک مطلب مورد مقایسه قرار گرفت. آزمودنی های پژوهش عبارت بود از 66 دانش‌آموز سال سوم متوسطه (33 دختر، 33 پسر) که از بین دانش‌آموزان سال سوم متوسطه شهرستان تربت حیدریه در سال تحصیلی 91-1390به صورت تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. این افراد در سه گروه آزمایشی و یک گروه کنترل بهصورت تصادفی گمارش شدند. ابزارهای مورد استفاده عبارت بودند از: 1) متون آزمایشی، 2) آزمون درک مطلب، 3) نرم افزار camp tools، و 4) نقشه های مفهومی محقق ساخته. برای اجرای این پژوهش ابتدا از همه‌ی گروه ها پیش آزمون درک مطلب از متون آزمایشی به عمل آمد. سپس یک گروه همراه با متون آزمایشی نقشه های مفهومی از قبل آماده را مطالعه کردند. گروه دیگر نیز بعد از 4 جلسه آموزش نقشه کشی مفهومی به صورت مداد-کاغذی، از متون آزمایشی، نقشه‌ی مفهومی تهیه کردند. گروه آزمایشی سوم نیز بعد از 5 جلسه آموزش نقشه کشی مفهومی به کمک رایانه، به تهیه‌ی نقشه مفهومی، از متون آزمایشی اقدام نمودند. بعد از مطالعه یا تهیه نقشه مفهومی به‌دست گروه های مختلف، از آزمودنی ها خواسته شد تا به سوالات آزمون درک مطلب پاسخ دهند. گروه کنترل نیز متون آزمایشی را بدون تهیه یا ارایه نقشه‌ی مفهومی مطالعه کردند. یافته ها نشان داد که ارایه‌ی نقشه های مفهومی از قبل آماده نسبت به مطالعه متن های بدون نقشه مفهومی، درک مطلب آزمودنی ها را بهطور معناداری افزایش می دهد. ولی، تهیه‌ی نقشه مفهومی توسط آزمودنی ها بهکمک رایانه یا بهصورت مداد-کاغذی، نسبت به مطالعه متون آزمایشی بدون نقشه مفهومی (گروه کنترل)، تفاوت معناداری نداشت. نتیجه‌ی اصلی اینکه بهترین راه برای افزایش درک مطلب، همراه نمودن نقشه های مفهومی از قبل آماده با متون مورد مطالعه دانش‌آموزان است.