شیوه‌های مدیریت و تامین بودجۀ نظامی در دولت نبوی از منظر بودجۀ برنامه‌ای

جنگ‌ها همواره در طول تاریخ هزینه‌های زیادی را بر دوش حکومت‌ها و ملت‌ها تحمیل کرده است؛ دولت‌ها برای تامین منابع مالی جنگ، از روش‌های متنوع و آسیب‌زایی استفاده کرده‌اند. تجربه‌ی صدر اسلام نشان می‌دهد پیامبر اعظم(ص) علاوه بر دنبال‌کردن پیشرفت اقتصادی جامعه، غزوه‌ها و سریه‌های متعدد را با کمترین هزینه مدیریت و تامین مالی کرده است. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی و مطالعات تاریخی و با خوانشی نو از نظام بودجه‌ریزی دولت نبوی در حوزه‌ی نظامی از منظر «بودجه‌ی برنامه‌ای»، به دنبال طبقه‌بندی هزینه‌های جهادی-دفاعی پیامبر اعظم(ص) به عنوان الگو می‌باشد. براساس یافته‌های مقاله، پیامبر اعظم(ص) با روش‌های کارآمد از جمله؛ ایجاد فرهنگ جهادی و مردمی‌سازی، هزینه‌های هنگفت تامین مالی و انسانی را به کمترین حد ممکن رساند. بسیاری از هزینه‌های احتمالی از طریق تقویت همگرایی امنیتی و پیمان‌نامه‌های متعدد و برون‌سپاری‌های برنامه‌ریزی‌شده، قبل از وقوع جنگ مدیریت می‌شد. در صورت پیروزی، سهمی از غنائم را در بین رزمندگان تقسیم و مابقی بر اساس قواعد مالی مشخص صرف مخارج نظامی دیگر و حتی هزینه‌های جاری دولت می‌شد.

methods of managing and securing the military budget in the prophet’s government from the perspective of program budget

throughout history, wars have imposed great costs on governments and nations. governments have used diverse and damaging methods to secure financial resources for war. the experience of the early islamic period shows that, in addition to pursuing the economic progress of the society, the holy prophet managed and financed numerous wars and campaigns at the lowest cost. using descriptive-analytical method and historical studies and based on a new reading of the budgeting system of the prophet’s government in the military sphere from the perspective of a “program budget”, this article seeks to classify the jihad-defense expenses of the holy prophet as a model. based on the findings of the article, the holy prophet minimized the huge financial and human costs by using efficient methods including creating the jihad culture and popularization. lots of potential costs were managed before the war by strengthening security convergence, numerous treaties and planned outsourcing. in case of victory, a part of the spoils was divided among the warriors and the rest was spent on other military expenses and even the current expenses of the government based on specific financial rules.